NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
Verwante vensters
2001 Eigen Kracht-conferentie/ familiegroepsplan
Mobiliseer het netwerk
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
Er spookte altijd een angst door het hoofd van Rob van Pagée toen hij in de jaren zeventig als onderzoeker werkzaam was bij de Raad van de Kinderbescherming. Hij rapporteerde over de situatie van kinderen in gezinnen. Op basis van zijn bevindingen nam de rechter ingrijpende beslissingen over onder toezichtstelling of uithuisplaatsing. Van Pagée sprak met zoveel mogelijk betrokkenen en deed zijn uiterste best om zijn rapport te onderbouwen. Maar altijd was er het risico dat hij iets essentieels over het hoofd zag, dat hij een fout maakte.
Want fouten werden in de kinderbescherming gemaakt, regelmatig zelfs. Jaren later werkte Van Pagée voor een jeugdzorgorganisatie die uithuisgeplaatste kinderen opving. Op een ochtend stond hij oog in oog met een tante van een van de kinderen. Zij wilde weten hoe het met haar neefje ging, die al een jaar in de voorziening verbleef. De tante vertelde dat ze indertijd blij waren dat hij was weggehaald, maar nu begon ze zich toch zorgen te maken. Wat gebeurde er nu eigenlijk? Waarom mocht hij alleen contact hebben met zijn moeder? Waarom mocht hij niet bij zijn opa langs, die altijd de belangrijkste figuur in zijn leven was geweest? Oei, dacht Van Pagée, hier is duidelijk iets over het hoofd gezien.
Vijfentwintig jaar nadat hij zijn eerste rapport voor de Raad van de Kinderbescherming schreef, organiseerde Van Pagée in 2001 de eerste Eigen Kracht-conferentie in Nederland. Over de negenjarige Bart. De jongen ging niet meer naar school en er waren aanwijzingen van kindermishandeling. Na een zorgvuldige voorbereiding lukte het om de familie bijeen te brengen. In een heftige bijeenkomst werkte ze een gezamenlijk plan uit. Bart ging weer naar school, de moeder nam nieuwe stappen, de familie hielp mee. Voor het eerst had Van Pagée niet het gevoel dat hij iets over het hoofd had gezien.

Het idee om hulptroepen te mobiliseren pikte Van Pagée uit Nieuw-Zeeland op, waar het bekend staat als Family Group Conferencing. Leiders van de Maori’s, de oorspronkelijke bewoners, verzetten zich eind jaren tachtig tegen het harde overheidsingrijpen in problematische Maori-gezinnen. De Maori-leiders wilden recht doen aan de wijze waarop hun volk van oudsher zelf hun problemen in familiekring oplosten. De nieuwe aanpak had succes. Het aantal plaatsingen in pleeggezinnen en in tehuizen nam met maar liefst 80 procent af. De methodiek vond in de jaren negentig onder meer in Australië, Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Zweden navolging.
Eigen Kracht conferenties zijn geen hulpverleningsmethode, maar bieden in de eerste plaats een ander besluitvormingsmodel, waarin niet professionals de dienst uitmaken, maar het netwerk. Of zoals Van Pagée het uitdrukt: ‘mensen zijn niet langer drager van een probleem, maar eigenaar van een oplossing.’ In Nederland hebben er sinds 2001 inmiddels meer dan 6000 conferenties plaats gevonden.Sinds 2011 hebben mensen in de jeugdzorg het wettelijk recht om om een Eigen Kracht-conferentie te vragen. Een conferentie wordt voorbereid door een coördinator, die uitdrukkelijk geen professional is. Gemiddeld komen er dertien mensen op een conferentie. Zij maken - opnieuw gemiddeld - met elkaar een plan dat bestaat uit zo’n achttien concrete afspraken, waarvan 80 procent door henzelf worden uitgevoerd. Ongeveer twintig procent moet opgepakt worden door professionele instellingen.

In Amsterdam werd in 2011 bij honderd gezinnen gekeken naar de opbrengst is van Eigen Kracht-conferenties. Zo is bij 29 kinderen voorkomen dat ze onder toezicht werden gesteld of is de ondertoezichtstelling opgeheven. Bij 44 kinderen is een uithuisplaatsing voorkomen en bij 14 kinderen is de uithuisplaatsing teruggedraaid. In veel gezinnen is na de conferentie de hoeveelheid zorg teruggedraaid. De onderzoekers hebben uitgerekend hoeveel je met deze aanpak uitspaart. Ze komen, na aftrek van de kosten voor zo’n conferentie, uit op een besparing van € 17.000 per gezin. Eigen kracht is mede als gevolg van de toenemende belangstelling voor Eigen Kracht Conferenties na 2010 uitgegroeid tot een apart begrip, dat – net als een woord als burgerkracht - in elke nota over sociaal beleid een plek heeft gekregen. Eigen kracht was een van de zeven pijlers van Welzijn Nieuwe Stijl en een kernbegrip van de nieuwe WMO, die het kabinet-Rutte II die vanaf 1 januari 2015 van kracht werd. Het duidt op een verschuiving waarin de overheid in plaats van verantwoordelijk te zijn voor ‘zorgen voor’ in de eerste plaats verantwoordelijkheid neemt voor ‘zorgen dat’. Critici menen dat het woord vooral gebruikt of beter misbruikt wordt om te bezuinigen.

Hoe het ook zij het ’recht op een familiegroepsplan’ is bepaald nog geen standaard in de jeugdzorg. Twintig jaar na oprichting van de Eigen Kracht centrale bleek dat er in de jeugdzorg nauwelijks werk van wordt gemaakt. De Leidse hoogleraar Mariëlle Bruning concludeerde in de Eindevaluatie Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen dat in 98 procent van de onderzochte situaties geen familiegroepsplan is gemaakt. Haar aanbeveling: zorg dat de wettelijke verplichting wordt nageleefd om bij start van elke maatregel binnen redelijke termijn in te zetten op het maken van een familiegroepsplan voor uitvoering van maatregel. Of dat in een sector die zucht en steunt onder een personeelstekort ook veel zoden aan de dijk zal zetten valt te betwijfelen. Hetzelfde doen wat je altijd deed is altijd makkelijker dan iets nieuws of totaal anders doen. En daar gaat het bij een familiegroepsplan wel om.

Publicatiedatum: 17-07-2013
Datum laatste wijziging :05-06-2023
Auteur(s): Jos van der Lans,
Verwante vensters
Extra Amendement-Voordewind
Op 15 maart 2011 is een voorstel tot wetswijziging (amendement) van de Wet op jeugdzorg unaniem aangenomen in de Tweede Kamer. Het kamerbreed aanvaarde amendement is geïnitieerd door Tweede Kamerlid Joël Voordewind (CU). Het amendement houdt in dat in de Wet wordt opgenomen dat gezinnen met hun netwerk de mogelijkheid krijgen om eerst zelf een plan te maken als ze met de jeugdbescherming te maken krijgen.
Verder studeren
  • Pagée, Rob van (red.) (2003), Eigen kracht. Family Group Conference in Nederland. Van model naar invoering. Amsterdam: SWP
Literatuur
Aanvullend materiaal
Links
Studieopdrachten Klik hier om de studieopdrachten te bekijken
Video


Een plan maken in eigen kring komt al eeuwenlang overal ter wereld voor. De herontdekking van deze werkwijze stamt uit Nieuw-Zeeland in de jaren ’80 van de twintigste eeuw. Mike Doolan, indertijd chief social worker, was betrokken bij de ontwikkeling van de Family Group Conference (FGC) en herstelconferenties in het jeugdstrafrecht. Tijdens het congres Eigen kracht in het Centrum voor Jeugd en Gezin in 2009 hield hij een inspirerende lezing over de FGC en de rol van professionals. De FGC is een grote inspiratiebron geweest bij de ontwikkeling van de Eigen Kracht-conferenties.

Wethouder Lenie Scholten (GroenLinks) over Eigen Kracht en het beleid in Eindhoven: 'Eigen kracht is relationele autonomie.' En: 'De professional moet blijven, maar wel in een andere stand.'

eerste   vorige   homepage   volgende   laatste