Verwante vensters

1867 – Het Rode Kruis

Sociale hulp in vredestijd

---

Het Rode Kruis is ontstaan uit het verlangen hulp te bieden, zonder onderscheid. Overal ter wereld handelt de organisatie volgens dezelfde zeven grondbeginselen: menslievendheid, onpartijdigheid, neutraliteit, onafhankelijkheid, vrijwilligheid, eenheid en algemeenheid.

De missie van het Rode Kruis is het voorkomen en verzachten van menselijk lijden waar dan ook, het beschermen van levens en gezondheid en het waarborgen van respect voor de mens. Daartoe mobiliseert het Rode Kruis de kracht van menslievendheid en solidariteit: zij creëert een ruimte waarin mensen in nood, vrijwillige hulpverleners en donoren samenkomen en invulling geven aan ons aller verantwoordelijkheid om anderen te helpen.

Aan de wieg van het Rode Kruis staat de Zwitser Jean Henri Dunant (1828-1910). In 1859 is hij tijdens een zakenreis getuige van de Slag bij Solferino, die in Noord-Italië wordt uitgevochten tussen Frankrijk, Sardinië en Oostenrijk. Na de slag blijven 40.000 doden en gewonden achter op het slagveld. Dunant is geschokt door wat hij ziet en werkt drie dagen en nachten achter elkaar om de gewonden te helpen. Met zijn boodschap Tutti fratelli! (’Wij zijn allen broeders!’) mobiliseert hij hulp van vrouwen, kerken en andere vrijwilligers.
Drie jaar na Solferino publiceert Dunant het boek Denkend aan Solferino (1862), waarin hij voorstelt permanente, nationale hulpverenigingen van vrijwilligers op te richten om te zorgen voor de gewonden in oorlogstijd. Een jaar later, op 23 oktober 1863, richt hij met geestverwanten het Rode Kruis op. De afspraken worden in 1864 vastgelegd in het eerste Verdrag van Genève. Hiermee is de basis gelegd voor het Humanitair Oorlogsrecht. Henry Dunant krijgt in 1901 (als eerste) de Nobelprijs voor de vrede.

Direct na verschijnen leest de legerarts Johan Basting het boek van Dunant. Hij vertaalt het in het Nederlands en zet zich in voor de oprichting van een afdeling in Nederland. Uiteindelijk krijgt hij het in 1867 voor elkaar dat Koning Willem III bij Koninklijk Besluit de hulpverleningsvereniging opricht, die pas in 1895 officieel de naam van het Nederlandse Rode Kruis krijgt.

In 1946 begint in Utrecht de eerste Nederlandse sociale hulpverleenster (indertijd ook welfarewerkster genoemd) met bezigheidstherapie voor langdurig zieke militairen. Het werk slaat aan en burgerpatiënten hebben ook interesse voor behandeling. De doelgroep van het Rode Kruis breidt zich uit met chronische zieken en later ook met gehandicapten en eenzame ouderen. In 1948 is het Rode Kruis gestart met sociale hulpverlening.

Het Rode Kruis is bij het grote publiek vooral bekend door de internationale noodhulp, het humanitaire oorlogsrecht en EHBO. Van de inspanningen op het gebied van klimaatverandering weet bijna niemand. De sociale hulp door 6.000 vrijwilligers is ook niet zo bekend. Die hulp heeft als doel om eenzaamheid te verminderen en sociale redzaamheid te vergroten. Sommige activiteiten zijn één op één, andere in groepsverband. Ze hebben allemaal tot doel het netwerk te verstevigen (bijvoorbeeld met hulp van een telefooncirkel), waar mensen op terug kunnen vallen. Gehandicapten, ouderen en chronisch zieken doen hieraan mee, maar ook buitenlandse vrouwen en jongeren. Groepsactiviteiten zijn o.a. de cursus ‘Vrienden maken kun je leren’, internetles voor senioren, 1001 kracht – activiteiten voor allochtone vrouwen, uitstapjes voor gehandicapte jongeren, scootmobieltochten, cursus voor chronisch zieken, recreatieve bijeenkomsten. Eén op één zijn de kluscontacten door studenten voor senioren, huisbezoeken bij ouderen, taalcoaches, ’Jong ontmoet oud’-activiteiten, respijtzorg voor mantelzorgers en leren benutten van de nieuwe media – www.maakcontact.nl.

Publicatiedatum: 05-03-2013
Datum laatste wijziging: 12-02-2023

Auteur(s): Arend Wesdijk

met aanvullingen van Maarten van der Linde

---

Extra

Henry Dunant groeit op in een sociaal voelend calvinistisch gezin. Zijn vader helpt weeskinderen en zijn moeder is actief in de armenzorg. Op zijn negentiende (1847) richt hij de ’Donderdag Vereniging’ op, een jongensclub die sociaal werk doet, de Bijbel bestudeert en dat combineert met ontspanning. Het lijkt sterk op de Young Men’s Christian Association (YMCA) in Londen, opgericht in 1844. Het verwante Excelsior wordt in 1851 de eerste jeugdvereniging in Nederland. Samen met Engelse, Nederlandse en andere geestverwanten richt Henry Dunant in 1855 in Parijs het Wereldverbond van YMCA’s op. Hij gaat in zaken en wordt een sociale activist.

Verder studeren

• Pam Brown (1989), Henry Dunant, de stichter van het Rode Kruis, hij redde miljoenen levens. Leuven: Infodok.
• Michael Pollard (1996), Het Rode Kruis en de Rode Halve Maan Gilze: Dahlgaard Media.
• Het Nederlandse Rode Kruis (1988), Verleden, Heden, Toekomst, Jubileumuitgave ter gelegenheid van 40 jaar Welfare van Het Nederlandse Rode Kruis 1948-1988. Nijkerk: Het Nederlandse Rode Kruis/Intro.
• Ad van Liempt en Margot van Kooten (2017), Hier om te helpen. 150 jaar Nederlandse Rode Kruis Amsterdam: Uitgeverij Balans.

Literatuur

• G.M. Verspyck (1967), Het Nederlandsche Roode Kruis (1867-1967) Jubileumuitgave. Nijkerk: Callenbach. [Op te vragen bij redacteur Jos van der Lans: info@josvdlans.nl]
• J. Henry Dunant (1863), Solferino: de stem der menschheid op het slagveld. Op verzoek van den schrijver uit het Fransch vertaald door J.H.C. Basting. 's-Gravenhage: Visser.
• J.C.H. Basting (1864), Een roepstem tot mijn vaderland. De hulpmaatschappijen tot verzorging van zieken en gekwetsten aanbevolen. Den Haag: Visser.
• Fernand Gigon (1951), Henri Dunant: de avonturier der barmhartigheid. Aalten: de Graafschap.
• Carl H.J. Vandekerckhove (1978), Jean-Henry Dunant: Droom en daad. Z.pl.
• Caroline Moorehead (1999), Dunant's Dream: War, Switzerland and the History of the Red Cross. London: Harper Collins Publishers.
• Leo van Bergen (1994), De zwaargewonden eerst? Het Nederlandsche Roode Kruis en het vraagstuk van oorlog en vrede 1867-1945. Rotterdam, Erasmus Publishing.
• Regina Grüter (2017), Kwesties van leven en dood. Het Nederlandse Rode Kruis in de Tweede Wereldoorlog. Uitgeverij Balans.

Aanvullend materiaal

• Rode Kruis (1946), Geschiedenis van de nationale hulpactie Rode Kruis.  Beelden uit het gedenkboek van het Rode Kruis over de naoorlogse hulpacties.

Links

• Website van Rode Kruis Nederland
• Henry Dunant op de website van de Nobelprijs
• Biografie van Henry Dunant op Wikipedia
• Biografie van Johan C.H. Basting op Wikipedia.
• Afscheidsspeech van Prinses Margriet, 11 december 2010.
• Floortje Dessing, ambassadrice van het Rode Kruis.
• Irene Moors, ambassadrice van het Rode Kruis.
• Humberto Tan, ambassadeur van het Rode Kruis.
• Website van de International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies
• Rol van het Rode Kruis tijdens Tweede Wereldoorlog.

Studieopdrachten

Klik hier om de studieopdrachten te bekijken

< Overzicht > Volgende verwante venster >