1887 Leger des Heils

De wereld van majoor Bosshardt: helpen met een boodschap

Te midden van de grote maatschappelijke veranderingen van de industriële revolutie stichtten William en Catherine Booth in Londen in 1865 de Salvation Army. Het was (en is) een sterk op het christelijk geloof gerichte organisatie, die via hulpverlening aan de onderkant van de samenleving (armoede, verslaving, prostitutie, overlast, dakloosheid, etcetera) aan evangelisatie werkt. De zendingsboodschap gaat samen met een sociale boodschap.

De eerste Nederlandse heilsoldaat was Gerrit Juriaan Govaars (1866-1954). Govaars was 21 jaar toen hij van een vriend een Franse Strijdkreet te lezen kreeg. Deze krant maakte hem zo enthousiast dat hij op 8 mei 1887 in de Gerard Doustraat in Amsterdam de eerste Nederlandse samenkomst van het Leger des Heils organiseerde. Dit was een ‘kerkdienst’ die met argusogen werd bekeken, omdat het Leger zich weinig gelegen liet liggen aan traditionele liturgische regels. De publieke opinie veranderde echter in de strenge winter van 1890, toen het Leger zich ontfermde over honderden dak- en thuislozen die te lijden hadden van de extreme kou. Het betekende de start van het maatschappelijk werk van het Leger des Heils.

Tegenwoordig is de hulpverlening van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg op veel punten vergelijkbaar met andere professionele organisaties. Ze beslaat een veelvoud aan uiteenlopende werksoorten: maatschappelijke opvang, reclassering, jeugdhulpverlening, jeugdbescherming, gezondheidszorg, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel. De hulpverlening richt zich op de meest kwetsbare mensen met complexe problemen (schulden, dakloosheid, verslaving, eenzaamheid) en heeft een laagdrempelig karakter. Het Leger vormt met enige duizenden hulpverleners een van de grootste hulpverleningsorganisaties van het land.
Het Leger draagt nog steeds de sporen van een militaire organisatie. Er zijn in Nederland ongeveer honderd ‘korpsen’ en achtduizend vrijwillige ‘heilsoldaten, die in uniform nog steeds op straat herkenbaar zijn. Daarnaast zijn er – naast gewone professionele hulpverleners – betaalde medewerkers, de zogenaamde ‘heilsofficieren’, die daartoe speciaal worden opgeleid in de kweekschool in Almere.In totaal werken er vijfduizend betaalde krachten bij het Leger.

Nederland kent het Leger vooral door majoor Bosshardt (1913-2007). Zij verwierf bekendheid door haar optreden op televisie in het VARA-programma ‘Anders dan anderen’ in februari 1959, en doordat ze in april 1965 door Telegraaf-fotograaf Peter Zonnneveld verrast werd toen ze met een vermomde prinses Beatrix over de Wallen in Amsterdam liep. De foto sierde de voorpagina van binnen- en buitenlandse kranten. De bekendheid van majoor Bosshardt leidde na haar overlijden in 2007 tot een kleine rage. Er werd een plantsoen naar haar vernoemd (in Utrecht), en er kwamen een speciale Majoor Bosshardt-postzegel, een museum in haar laatste woning, een beeld en een Majoor Bosshardt-prijs. In 2008 kreeg Erica Terpstra als eerste de prijs uitgereikt.

Nogal wat mensen menen dat de organisatie in een geseculariseerde wereld eigenlijk niet meer van deze tijd is. Bij het Leger denken ze daar anders over. ’Wij zijn juist hartstikke actueel’, vertelde Robert Paul Fennema ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum in mei 2012 aan de Volkskrant. ’Onze grondlegger zei al: een hongerige maag heeft geen oren. Wij waren onze tijd vooruit. Wij geloven nog altijd dat het volgen van Jezus het beste is wat je kan overkomen. Als je dat niet wilt vinden wij het jammer, maar gaan we geen druk leggen.’ Voor hulpvragers is het Leger zeker niet uit de tijd. Jaarlijks ontvangen ruim 57.000 mensen hulp van de organisatie. Zo’n 17.000 mensen doen daarbij een beroep op opvangvoorzieningen, nog eens 12.000 mensen worden geholpen door de reclassering van het Leger en met 18.000 mensen werkt het Leger aan ’preventie en maatschappelijk herstel-trajecten’ (cijfers jaarverslag 2014).

Publicatiedatum: 12-03-2008
Datum laatste wijziging: 10-06-2022

Auteur(s): Jos van der Lans

---

Verwante vensters

• 1980 Soepbus

Extra

Het Majoor Bosshardthuis
Op 8 juni 2022 opende koningin Maxima het Majoor Bosshardthuis aan de Oudezijds Voorburgwal 14 in Amsterdam. Het monumentale pand was het woonhuis van majoor Bosshardt, waar zij kwetsbare mensen opving uit de binnenstad van Amsterdam. Het woonhuis is teruggebracht in oude staat en wil een wil een huis van beleving zijn waar je geïnspireerd wordt en de geschiedenis van het Leger des Heils leert kennen. De manier waarop majoor Bosshardt zich vanuit haar geloof inzette voor kwetsbare mensen verdient het, volgens het Leger, om te worden doorverteld aan nieuwe generaties.
voor Informatie over bezoektijden, klik hier.

Verder studeren

• Maarten van der Linde (2010), Basisboek geschiedenis Sociaal Werk in Nederland. Amsterdam: SWP, vierde druk. Hoofdstuk 1, pp. 16-20.
• Ringelberg, J. B. K. (2005), Met de vlag in top. De geschiedenis van het Leger des Heils in Nederland (1886-1946). (Dissertatie Tilburg 2005, Amsterdam: Buijten en Schipperheijn Motief, 2005, 340 blz.,ISBN 90 5881 232 4).

Literatuur

• Maris, A. (Ed.) (1989), De zorgzame samenleving, de samenleving een zorg? ter gelegenheid van 75 jaar reclassering door het Leger des Heils. Kampen: Kok
• Mochel, H. (1987), In de frontlinie, 100 jaar Leger des Heils in Nederland. Kampen: Kok
• Teunissen, P. (2006), Extreme overlast, portretten van op drift geraakte levens Amsterdam: Veen
• Henk Mochel (1987), Het verhaal van Beatrix en majoor Bosshart op de Wallen op 28 april 1965. Uit: In de Frontlinie. 100 jaar Leger des Heils in Nederland, Kampen: J.H. Kampen.

Aanvullend materiaal

• Booth, W. (1890), In darkest England, and the way out: Salvation army. 
• Ingrid Harms en Tessel Polmann (1982), Het Leger des Heils.  Vrij Nederland-bijlage, 25 december 1982.
• Leger des Heils (1973), Voor mensen van goede wil. Vijfentwintig jaar goodwill in de oude binnenstad van Amsterdam. Uitgave Leger des Heils. [Met tekeningen van Anton Pieck]
• Charlotte Huisman (2012), Niet meer van deze tijd, zegt u? Wij zijn juist hartstikke actueel! uit: de Volkskrant, 30 januari.

Links

• het boek Extreme overlast op Een Vandaag
• Website Leger des Heils
• Leger des Heils-museum
• Het Majoor Bosshardthuis in Amsterdam

Studieopdrachten

Klik hier om de studieopdrachten te bekijken

Video

Originele opname in Amerika van de oprichter van het Salvation Army, William Booth, met zijn beroemde toespraak: I'll Fight.

William Booth God's Soldier is a film made in 1953 about General William Booth the founder of The Salvation Army. This timeless film tells of how a pawnbroker from Nottingham by the name of William Booth went on to establish The Salvation Army which is now working in 126 countries worldwide. It includes photographs and original footage of General William Booth.

De Steen - Paul de Leeuw (ode aan Majoor Bosshardt)

Jubileum journaal van de viering van 125 jarig bestaan van het Leger des Heils op 13 mei 2012.

---

< Vorige venster < Overzicht > Volgende venster >