Diaconie Jurjen Vis
Diaconie
Vijf eeuwen armenzorg in Den Haag

Boom, Amsterdam, 2017
ISBN 9789024406364
€ 34.90
Bestellen
eerste   vorige   overzicht   volgende   laatste
Historicus Jurjen Vis wint met Diaconie. Vijf eeuwen armenzorg in Den Haag de Die Haghe literatuurprijs. Zie verslag Omroep-West.


De diaconie in Den Haag bestaat ongeveer 450 jaar en is de eerste Nederlandse diaconie die haar geschiedenis vanaf het begin heeft laten beschrijven. Dit prachtig geïllustreerde boek beschrijft de geschiedenis van de armenzorg en schetst tegelijk de maatschappelijke en sociale geschiedenis van Den Haag.

De Haagse diaconie — lang de grootste en rijkste diaconie van het land — zorgt sinds 1575 voor de ‘huisgenoten des geloofs’ en de algemene armen, de huisarmen. De stedelijke en gewestelijke overheden boden ondersteuning, maar schoten vaak tekort. Wie deden een beroep op de armenzorg, en hoe ging die in zijn werk? Omdat armoede en armenzorg diep ingrijpen in de gehele samenleving, is dit boek tevens een maatschappelijke geschiedenis van Den Haag geworden. Vis heeft tal van bijzondere details gevonden, waarvan de hulp aan Joden in de jaren dertig en tijdens de bezettingstijd misschien wel het opvallendst is.
In het boek Diaconie: vijf eeuwen armenzorg in Den Haag heeft historicus Jurjen Vis op basis van het archief van de Diaconie en ander bronnen vijf eeuwen Haagse Diaconie op indringende wijze beschreven. Het boek geeft een treffend beeld van geschiedenis en actualiteit van de armenzorg in deze stad. Het boek is een bijdrage aan de sociale geschiedenis vanuit een kerkelijke invalshoek, eeuwenlang de belangrijkste zorgverlener. De uitgave verscheen in een tijd waarin de discussie over de beste vorm van ondersteuning van mensen in armoede zeer actueel is en de rol van de kerken bij die ondersteuning weer groeit.

In Diaconie is er ook aandacht voor de theologische conflicten aan het begin van de zeventiende eeuw, de pestepidemieën, het Diaconie Oude Vrouwen en Kinderhuis, de spinnerij, de grote sociale projecten van de negentiende eeuw, de crisis van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. In 1854 zag de Haagse diaconie als eerste diaconie in het land af van gemeentesubsidie. Wat Den Haag en dus ook de diaconie zo bijzonder maakt is de aanwezigheid van de Oranjes en de landsregering. De Haagse diaconie is nog altijd actief in de zorg voor de kwetsbaren in de samenleving.

Diaconie: vijf eeuwen armenzorg in Den Haag werd genomineerd voor het beste en meest originele boek over de geschiedenis van Den Haag: de Die Hahge literatuurprijs. Op donderdag 1 november werd deze prijs aan boek en auteur toegekend en overhandigde prof. dr. Herman Pleij de prijs van 5000 euro aan de auteur.

Uit het juryrapport:

(...)

Jurjen Vis heeft een onderwerp gekozen dat van groot belang is voor de geschiedenis van Den Haag: de Haagse Diaconie, een van de belangrijkste hervormde instellingen in de stad sinds de late 16e eeuw tot 2004, als de Nederlands Hervormde Kerk opgaat in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Het onderzoek dat dhr. Vis heeft gedaan heeft geleid tot een gedegen en diepgaande studie, waarbij de Haagse Diaconie in al zijn facetten is onderzocht en beschreven over meer dan vijf eeuwen. En dat heeft een indrukwekkend overzichtswerk opgeleverd. Vis verbindt hierin institutionele geschiedschrijving met de economische en politieke context in die eeuwen, vooral die van de 17e en 18e eeuw. Hierdoor draagt de studie niet alleen bij aan de specifieke geschiedschrijving van de Diaconie, maar ook aan die van Den Haag en van de armenzorg in Nederland. Zijn beschrijving van bijzondere tijdvakken, zoals het rampjaar 1672 maar ook de Tweede Wereldoorlog - periodes waarin het werk onder zware omstandigheden moest worden verricht – is dat vanuit het perspectief van de charitas, een perspectief dat niet bepaald dominant is in de geschiedschrijving. Ook behandelt dhr. Vis de verhouding tussen de Diaconie als instituut en de overheid gedurende de eeuwen. Daarmee belicht zijn studie – zeker waar het de 19e en 20e eeuw aangaat - bredere ontwikkelingen in het beleid voor zorg en welzijn zoals gemeente en landelijke overheid dat in verschillende fasen vorm gaven.

Jurjen Vis is erin geslaagd veel méér te doen dan het beschrijven van de diaconale archieven en deze toegankelijk te maken, zoals zijn oorspronkelijke opdracht luidde. Hij heeft een knappe synthese gecomponeerd van bestaand en nieuw onderzoek, en dit toegankelijk beschreven zonder daarbij concessies te doen aan de wetenschappelijke doelstelling van zijn studie. Daarbij heeft hij bovendien aandacht voor dilemma’s die ook tegenwoordig centraal staan: wie verdient ondersteuning, en welke voorwaarden mag je stellen aan mensen die ondersteuning ontvangen? Tot slot spreekt de jury waardering uit voor de prachtige vormgeving van het boek.

En dan nu, ons eindoordeel….

De jury heeft als winnaar van de Die Haghe literatuurprijs gekozen voor:

Diaconie. Vijf eeuwen armenzorg in Den Haag, Jurjen Vis

De jury is tot deze keuze gekomen omdat Jurjen Vis een belangrijk facet van de Haagse historie op basis van deels bestaand en deels nieuw en grondig archiefonderzoek tot een indrukwekkend naslagwerk heeft weten te maken. Niemand die in het vervolg onderzoek gaat doen naar sociale zorg in de afgelopen vijf eeuwen kan om ‘Diaconie’ heen.. En dat is een bijzondere prestatie.

Namens de jury,

Drs. E.C.J.M. van der Waerden MA, voorzitter
Den Haag, 28 oktober 2018
eerste   vorige   overzicht   volgende   laatste