NIEUW
Podcast-serie Canon sociaal werk
Symposium erfgoed en sociaal werkSymposium 13 juni
1984 Individuele hulpverlening
Hernieuwde aandacht voor het handwerk
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
Omstreeks 1980 ontstaat nieuwe belangstelling voor professionalisering en de eigen identiteit van het maatschappelijk werk. Dit was deels een reactie op de jaren zeventig, waarin het onderscheid tussen maatschappelijk werk, opbouwwerk en sociaal cultureel werk werd gerelativeerd. Integraal werken en doorbreken van schotten tussen de werksoorten was toen aan de orde, zo mogelijk gekoppeld aan democratisering, belangenbehartiging en sociale actie. Deze visie leidde soms tot gecombineerde opleidingen MW/CW op de sociale academies en in 1978 tot de omvorming van de NVMW tot NOW.

De jaren tachtig werden achteraf getypeerd als een periode van re-professionalisering na een periode van de-professionalisering. Daar is veel voor te zeggen, maar het doet geen recht aan fundamentele nieuwe professionele inzichten die in de jaren zeventig werden verworven, met dank aan de vrouwenhulpverlening, de cliëntenbeweging en het werken met groepen. Maar er was wel degelijk een omslag, want de nieuwe aandacht voor professionalisering ging gepaard met een roep om zakelijkheid en aandacht voor het ambachtelijke handwerk. Ook werd de vraag naar effectiviteit gesteld: Helpt `t ook? was de titel van een in de opleidingen veel gebruikt boek van Jaap Buitink (1982). Bovendien was men op zoek naar een antwoord op de kritiek van Achterhuis. Daarnaast waren de bezuinigingen van de kabinetten-Lubbers erg bedreigend.

In deze context publiceerde Erik Behrend in 1984 een helder en handzaam handboek, met als uitdagende titel Individuele hulpverlening. De keuze van de titel was opmerkelijk omdat de auteur nauw verbonden was met de beweging voor een politiek-maatschappelijke en integrale benadering van sociale problemen. Behrend was directeur van Academie de Horst, waar volop geëxperimenteerd werd met het afbreken van schotten in onderwijs en beroep. Bovendien was hij overtuigd voorstander van de NOW vanuit een brede visie op het samenwerken van disciplines. Maar hij was ook een klassiek geschoold maatschappelijk werker. Gepokt en gemazeld in de theorie en methodiek van het social casework, waar het gaat om het samen met de klant oplossen of althans hanteerbaar maken van diens problemen.

In nog geen 150 bladzijden liet Behrend zien wat de verworvenheden waren van de jaren 1968-1980: onder meer dat deskundigheid afhankelijk maakt, dat hulpverlening een machtsverhouding is, dat er verschil is tussen legitieme en niet-legitieme macht, de klassebepaaldheid van taal, waarden en normen, het onderscheid tussen harmonie- en conflictmodel, het leren omgaan met verschillen, de keuzemogelijkheid tussen verschillende methodieken. Uit zijn overzicht blijkt dat in de jaren zestig en zeventig een rijkdom aan nieuwe methoden is ontwikkeld. Was tot ver in de jaren zestig het social casework dominant, nu zijn daar nieuwe methoden bijgekomen als taakgerichte hulpverlening, systeembenadering (werken met gezinnen), ecologische benadering, politiserende en emanciperende hulpverlening, crisisinterventie en hulpverlening in dwingende omstandigheden.

De uitwerking van (deels nieuwe) methodieken zette door, zoals bleek op het congres `De lerende professie`, in november 1993 georganiseerd door de Marie Kamphuis Stichting. Hier werden nieuwe methodiekinzichten gepresenteerd, zoals de Ervaringsgerichte Psychosociale Hulpverlening, Hulpverlening onder voorwaarden en Kwaliteit in het Maatschappelijk Werk.

Methodiekontwikkeling gaat in de jaren negentig en de 21e eeuw onstuimig door en wordt uitgedaagd door nieuwkomers als de presentiebenadering of oude bekenden als het outreachend werken. Een interessant debat werd in 2007 aangezwengeld door Sjef de Vries, directeur van het Nascholingscentrum Maatschappelijk Werk. Op grond van onderzoek stelde hij dat methoden en technieken slechts voor 1% tot 15% het effect bepalen. Maatschappelijk werkers werken juist zo effectief omdat zij met common factors werken, op empowerment zijn gericht en zonder ballast van therapeutische technieken een creatieve relatie met de cliënt creëren. Met common factors doelde hij op de persoon van de cliënt en van de werker, de kwaliteit van de relatie, de actieve deelname van de cliënt en diens vertrouwen in de hulpverlening en het geloof van de hulpverlener in de eigen methode.

Publicatiedatum: 26-09-2017
Datum laatste wijziging :12-04-2018
Auteur(s): Maarten van der Linde
(1948-2020)
,
Verwante vensters
Verder studeren
Literatuur
  • Erik Behrend, Nora van Riet (2000), Individuele hulpverlening Alphen aan den Rijn: Samsom. Eerste druk door Erik Behrend in 1984. Herziene, tweede druk door Nora van Riet, 1995. Tweede oplage in 2000.
  • Nora van Riet, Harry Wouters (2010), Casemanagement. een leer-werkboek over de organisatie en coördinatie van zorg-, hulp- en dienstverlening. Assen: Van Gorcum. Zevende, gewijzigde druk. Eerste druk was van 1996.
  • Nora van Riet (2010), Social Work. Mensen helpen tot hun recht te komen.  Assen: Van Gorcum 2006, tweede, herziene druk 2010.
  • Henk Jongman, Mirjam Groen (2010), Maatschappelijk werk in uitvoering. Kijk op de praktijk. Groningen: Noordhoff uitgevers. Vervolg op Nora van Riet (red.) m.m.v. Henk Jongman, Maatschappelijk werk: 1. Basisboek; 2. Doelgroepen en werkvelden uit 2003, dat weer het vervolg was op de twee boeken van Gerrit van der Stouw, 1993/1999.
  • Lou Jagt en Nel Jagt (2006), Taakgerichte hulpverlening in social work. Houten; Bohn Stafleu Van Loghum. Derde, herziene druk 2004, tweede oplage 2006. Eerste druk was van 1990.
  • Herman de Mönnink (2012), De gereedschapskist van de maatschappelijk werker. Amsterdam: Reed Business Education. Vierde druk.
  • Sjef de Vries (2010), Basismethodiek psychosociale hulpverlening. Oplossingsgericht. Ervaringsgericht. Systeemgericht. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Voorloper van dit boek was Psychosociale hulpverlening in het Maatschappelijk Werk uit 1992 van Sjef de Vries en Roel Bouwkamp.
  • Sjef de Vries (2007), Wat werkt? De kern en de kracht van het maatschappelijk werk. Amsterdam: SWP.
  • Ad Snellen (2007), Basismodel voor methodisch hulpverlenen in het maatschappelijk werk. een eclectisch-integratieve aanpak. Bussum: Coutinho. Derde, herziene druk. Eerste druk was van 1997.
  • Roel Bouwkamp en Sonja Bouwkamp (2010), Handboek Psychosociale hulpverlening. Kortdurend. Systeemgericht. Ervaringsgericht. Oplossingsgericht. Utrecht: De Tijdstroom. Volledig herziene versie van Psychosociale hulpverlening in het Maatschappelijk Werk uit 1992 van Sjef de Vries en Roel Bouwkamp.
Links
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste