Dr. René Sand (1877-1953) is de meest markante internationale figuur van het Belgische sociaal werk. Maar wie kent hem? Jij?
Zijn achtergrond lag in de sociale geneeskunde, specialisatie sociale hygiëne. In de Eerste Wereldoorlog verblijft hij in een Belgisch militair ziekenhuis te Londen. Hij komt er in contact met het sociaal werk.
Sand is arbeidsinspecteur en na de oorlog ook secretaris-generaal van het Rode Kruis, van 1921 tot 1927. Beide posities bepalen zijn verder engagement in het sociaal werk. Als arbeidsinspecteur krijgt hij van de regering in Le Havre in 1918 de opdracht om in Amerika de rationalisatie van de arbeid te bekijken. Nadien bezoekt Sand ook Engeland. Hij wijst in zijn rapport op het belang van de ‘social services’ en de opleidingen in Amerika en Engeland, Duitsland, Zwitserland en Nederland. Sand sluit aldus af: “(que) le Service Social soit, pour nos jeunes filles (…) comme le service militaire est un devoir et un honneur pour nos jeunes gens.”(=parallel tussen militaire dienst voor jongens en sociaal werk voor meisjes)
Als Rode Kruis-figuur zit hij in een zeer actief naoorlogs internationaal netwerk.

Vanaf 1919 bouwt hij met Marie Derscheid aan een eigen Belgische opleiding voor sociale werkers, de Brusselse École temporaire de service social (jan. 1920). Hij wordt een van de belangrijkste adviseurs van Vandervelde, minister van Justitie en Volksgezondheid, m.b.t. de eerste regeling voor de opleidingen (1921).
Als Franstalige Belg en humanist is Sand zeer gericht op de Franse cultuur. Maar hij is ook polyglot en vertaalt als eerste ‘What is social casework’ van Mary Richmond. Zo is dit werk al beschikbaar in een Antwerpse boekhandel in 1927, maar daarom heeft het nog geen impact. In de Belgische context wordt de vrijmetselaar Sand gehinderd door de sterk verzuilde ideologische inbedding van het beginnende sociaal werk.

Hij gaat wel zijn eigen gang in internationale zin. Hij participeert, uitgenodigd door Julia Lathrop, aan een Amerikaanse propagandatour voor Europese hygiënisten. Zijn deelname aan de daarop aansluitende 50th National Conference of Social Work (Washington,1923) wordt de opstap naar de internationale conferentie Social Work.
In 1927 kan hij die uiteindelijk voorbereiden met Alice Masarykova, dochter van de Tsjechoslovaakse president en ook voorzitter van het Rode Kruis.
Die eerste internationale conferentie te Parijs, 8-13 juli 1928, staat geboekstaafd als mijlpaal voor de actieve internationale ontwikkeling. Het werd een megaproject: 2 481 deelnemers uit 42 landen. 32 regeringen waren vertegenwoordigd, 58 internationale werken participeerden en dat leidde tot 87 rapporten. Sand fungeerde als algemeen secretaris. Nadien gaf Masarykova, bij de daarop volgende conferentie, de hamer aan hem door.

Van dan af leidt hij de eerste internationale organisatie voor Sociaal Werk: als voorzitter van de ICSW van ‘32 tot ‘48 en als president van de IASSW van ‘46 tot zijn dood. Hij is voorzitter van de Belgische Raad van de Scholen voor Sociaal Werk vanaf 1931.
Via publicaties en buitenlandse missies werkte Sand aan de professionalisering met een bijzonder oog voor de opleidingen en de uitbouw van sociale diensten. De balans van het eerste internationale congres maakte hij in 1931.
Op het einde van zijn leven verschoof zijn aandacht weer naar de gezondheidszorg, als één van de promotoren van de Wereldgezondheidsorganisatie.