Een zeer lange reeks van sociale werkers zijn via "de bewegingen" in de politieke arena beland. Rika Steyaert* (1925-1995) is er daar één van. Iemand van wie een groot aantal mensen menen dat ze zelfs een standbeeld verdient.
Na de staatshervorming kreeg ze de bevoegdheid om voor Vlaanderen een zelfstandig welzijnsbeleid te ontwikkelen. In 1981 werd ze de eerste Vlaamse minister met bevoegdheid voor gezin en welzijnszorg. Steyaert was twee keer minister in de regeringen van Gaston Geens (Geens I tot ’85 en Geens II tot ’88). Haar achtergrond lag in Brussel. Ze was studente en later docente op 'de Poststraat' (de roepnaam voor de Katholieke Sociale School). Ze was professioneel actief bij de Katholieke Arbeiders Vrouwen (nu Femma); werd in 1973 ondervoorzitter van de Nederlandse Commissie voor Cultuur te Brussel en kabinetsadviseur. Het jaar daarna werd ze volksvertegenwoordiger voor de CVP, de huidige CD&V. Steyaert spitste zich toe op vrouwenzaken en vormingswerk.


Bij de start van de Vlaamse Gemeenschap in 1980 kreeg zij een groot deel van de bevoegdheid om de ‘persoonlijke aangelegenheden’ beleidsmatig in te vullen. Haar palmares is dan ook bijzonder breed en rijk. Steyaert wist een degelijk kabinetscorps samen te stellen en werkte daarmee stelselmatig haar beleidsprogramma af. Ook de afstemming met de nieuwe Vlaamse administratie was sterk.

Zij was het die de kinderzorg een nieuw elan gaf. Zij had oor naar de problemen in de jeugdzorg en voerde daarrond ook strijd met de toenmalige Justitieminister Gol. Steyaert was de eerste om het idee van een jeugdwelzijnsbeleid op tafel te leggen. Heel anders dan de meer repressieve benadering die Gol voorstond. Daarmee lag hier het eerste belangenconflict open tussen de federale (Justitie) en de Gemeenschapsregering op dit terrein, een conflict dat tot op heden speelt.

Zij gaf ook vorm aan de hertekening van het gehandicaptenbeleid. Op 6 december 1984 stelde ze het ‘Nieuw Vlaams Gehandicaptenbeleid’ voor. Met haar Emancipatorisch, Participatief en Optioneel Systeem wou ze de hele breedte bestrijken: gedegen voorzieningen met adequate opvangmogelijkheden en begeleiding, preventie, integratie- en participatie in de samenleving. Maar Steyaert beoogde vooral meer afstemming tussen de veelheid en verscheidenheid van dienstverleningsvormen die de laatste decennia in de gehandicapten- en welzijnssector waren ontstaan. Het zal echter tot 1990 duren tot het Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Gehandicapten (nu VAPH) wordt opgezet.

Meer van haar initiatieven waren dermate baanbrekend dat het lange tijd kostte voor ze hun beslag kregen, zo ook rond de ondersteuning van migratieproblemen en de bejaardenzorg. Zij was de eerste om oog te hebben voor de migrantenproblematiek via de Vlaamse Hoge Raad voor Migranten van 1982. Die VHRM werd opgericht als actief adviesorgaan. Begin de jaren negentig is hij opgehouden te bestaan.
Bejaardenzorg was tot dan toe een onderontwikkeld terrein. Steyaert voorzag het decreet op de bejaardenvoorzieningen (1985) van baanbrekende uitvoeringsbesluiten.

Innovatie was een kenmerk van haar beleid, met twee belangrijke bewegingen: strategisch en tactisch. Strategisch wou Steyaert vooral meer coördinatie en afstemming in het bijzonder versnipperde landschap van de zorg en ondersteuning.
Tactisch wou ze dat realiseren door veel oog te hebben voor de uitvoerende praktijk. Steyaert had de gewoonte aangenomen om zich grondig te laten adviseren door mensen uit het veld, maar ook om regelmatig zelf bij instellingen op de werkvloer een kijkje te gaan nemen.

Er is geen verwantschap met Jan Steyaert, redacteur van deze canon sociaal werk.