Het moge duidelijk zijn dat oorlogen nooit leuk en zelden nuttig zijn, maar aan de Eerste Wereldoorlog hebben we inzake jeugdzorg toch een belangrijk initiatief overgehouden waar we vandaag de dag nog steeds de vruchten van plukken. Daar ligt immers de oorsprong van wat nu Kind & Gezin is.
De al enige tijd heersende hongersnood werd door de oorlog wel heel duidelijk en zorgde voor de oprichting van het Nationaal Hulp- en Voedingscomité (NHVc ). Omdat kinderen door de erbarmelijke omstandigheden erg getroffen werden en er ook al voor de oorlog sprake was van een hoge graad van zuigelingen- en kindersterfte werd in de schoot van het NHVc de Hulp en Bescherming aan de Werken voor Kinderwelzijn opgericht. Deze startte en steunde de zogenaamde raadplegingen voor zuigelingen. Die werden ook wel de melkdruppels genoemd omdat verdeling van melk één van hun activiteiten was. Andere namen waren Kinderheil of ’de weeg’ (verwijzing naar het wegen van zuigelingen). Tijdens de oorlog kon hiermee een zodanig goed resultaat behaald worden dat in september 1919 het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn (NWK) kon starten. Henri Velge was er lange tijd de secretaris generaal van.
Het was meteen een mooi voorbeeld van preventieve gezondheidszorg en van koppeling van medische zorg aan sociaal werk. Er was immers in belangrijke mate sprake van volksopvoeding. Huisbezoeken vormden daar een belangrijk instrument voor. Vanaf 1935 kreeg elk kind een zogenaamd gezondheidsboekje, een centraal medisch dossier ‘avant la lettre’.

Belangrijk kenmerk van de werking van NWK was van bij aanvang dat er sterk werd samengewerkt met het maatschappelijk middenveld. Ziekenfondsen, sociale bewegingen en vrouwenorganisaties zoals het Nationaal Verbond der Kristelijke Vrouwen gilden en de Socialistische Vooruitziende Vrouwen vormden de frontlinie van het werken aan kinderwelzijn terwijl NWK de regie en kwaliteitsbewaking uitvoerde. In de decennia na de Tweede Wereldoorlog komt regelmatig de vraag terug naar het bestaansrecht van het NWK. De kindersterfte was immers sterk gedaald, de algemene welvaart was gestegen en eerstelijns gezondheidszorg was vlotter beschikbaar. Toch overleeft NWK elke keer deze discussies. Pas met de staatshervorming wordt NWK opgeheven en opgesplitst in een Waals en een Vlaamse organisatie. In februari 1987 gaat Kind & Gezin van start. Ze blijven de consultatiebureaus organiseren met de bekende weging en groeicurven. De organisatie krijgt in de loop der jaren echter ook een heel pakket bevoegdheden bij. Zo krijgt Kind & Gezin ook bevoegdheden inzake de subsidiëring en toezicht op kinderopvang, adoptiediensten en de vertrouwenscentra. Andere thema’s zijn ongevallenpreventie, opvoedingsondersteuning en het bereiken van bijzondere doelgroepen zoals gezinnen in kansarmoede of etnische minderheden.
Kind & Gezin blijft werken in de voetsporen van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn: werken aan (preventieve) gezondheidszorg en sociaal werk gaan hand in hand, de uitvoering ligt grotendeels bij het maatschappelijk middenveld.