Annie van Oort-Stolzenbach

Annie van Oort-Stolzenbach (1926 - 2009)


samenlevingsopbouw, vrijwilligerswerk


was in Den Bosch-Oost meer dan twintig jaar actief als vrijwilligster in het welzijnswerk, vrouwenwerk en het wijkgezondheidscentrum Samen Beter. Zij stond aan de wieg van talrijke initiatieven.


* * *


In Den Bosch-Oost woonde Annie van Oort, die meer dan twintig jaar actief was als vrijwilligster in het welzijnswerk, vrouwenwerk en het wijkgezondheidscentrum Samen Beter. Zij stond aan de wieg van talrijke initiatieven in de wijk. Voor vele kleine en grote wijkbewoners was Annie ‘de moeder van de buurt’. Annie werkte nauw samen met de bekende opbouwwerker Piet Willems . Hij zocht haar vaak op en wilde haar mening over zaken weten. Annie was een wijze vrouw, vond hij. Annie was bij vele wijkbijeenkomsten betrokken en haar aanwezigheid mondde vaak uit in een spontaan geschreven gedicht. In deze gedichten vatte ze de kern van de gebeurtenissen samen en riep tegelijkertijd de sfeer van de bijeenkomsten op. Er zijn twee gedichtenbundels van Annie uitgegeven. Voor al haar verdiensten ontving Annie een koninklijke onderscheiding en na haar dood is een gedenkteken bij de Oosterplas geplaatst als herinnering aan haar.

Een Brabantse grootfamilie
Annie is geboren, opgegroeid en overleden in ’s-Hertogenbosch. Ze groeide op in een kinderrijk gezin, waar zij veel meehielp en zorgde. Ze was een soort tweede moeder voor haar eigen broers en zussen. Op jonge leeftijd leerde zij Piet van Oort kennen, waarmee ze bijna 57 jaar getrouwd is geweest. Ook Piet kwam uit een kinderrijk gezin en maakte een moeilijke jeugd door, nadat zijn moeder al vroeg overleed. Annie en Piet kregen zes kinderen, vele kleinkinderen en achterkleinkinderen. De meeste van hen bleven allen in de buurt van Annie en Piet wonen. In de jaren zeventig kwam Piet in de WAO terecht en moesten zij rondkomen van een karig inkomen.
Annie en Piet woonden in Den Bosch-Oost, een naoorlogse nieuwbouwwijk. In hun kleine straat woonden in de jaren zeventig meer dan honderd kinderen. Er waren weinig tot geen activiteiten voor al die kinderen. Annie leerde op dat moment opbouwwerker Piet Willems kennen, die in de wijk Den Bosch-Oost met het Welzijnsproject Oost van start ging. Er was in de kinderrijke wijk veel animo voor de opzet en begeleiding van kinderactiviteiten. Piet Willems ondersteunde de wijkbewoners bij de opzet ervan. Veel vrouwen waren in die jaren huisvrouw. Er was een strikte rolverdeling. Mannen zorgden voor het inkomen en vrouwen voor de kinderen en het huishouden, maar die rollen waren aan het veranderen.

Roerige jaren in Den Bosch-Oost
In de zomer van 1975 begon Annie met haar vrijwilligerswerk in Den Bosch-Oost. Met een groot gezin en een nog veel grotere familie kwam zij eigenlijk nooit uit haar familiekringetje. Het was een uitdaging voor haar om - toen Piet Willems met een bouwspeeltuin startte - als oppas te fungeren. Haar jongste kind, een nakomertje, was zes jaar en Annie wilde meedoen. Eén ochtend werden er zes. Zij leerde via de bouwspeeltuin de ‘kleine schoffies uit de buurt’ beter kennen. Annie zag dat de kinderen veel op straat speelden en aandacht te kort kwamen.
Al na twee weken moest de bouwspeeltuin van de gemeente weg. Annie vond dat deze nieuwe wijkvoorziening niet mocht verdwijnen en dat er een permanente plek voor de kinderen moest komen. Als er een buurtcentrum zou komen, dan zouden de kinderen daar altijd terecht kunnen. Intussen had zij opbouwwerker Piet Willems leren kennen en samen met hem en een paar buurtbewoners togen ze naar het stadhuis.
Die eerste vergadering was een hele belevenis voor Annie. Zij zei daarover: “Wij zaten in een ronde kring en hadden allemaal een microfoon voor ons. Toen de toenmalige wethouder Van Beers tijdens de discussie nogal moeilijke woorden gebruikte, vroeg ik om in gewone taal te spreken en dat gebeurde vervolgens ook”. Na veel onderhandelingen kreeg de groep een tijdelijke ruimte in de wijk voor kinder- en jeugdactiviteiten. Later kwamen daar WAO-groepen en vrouwengroepen bij.

Buurtcentrum Oosthoek
De basisschool in deze buurt verhuisde in die tijd naar een ander gebouw. Annie zag haar kans schoon en toog opnieuw samen met anderen uit de buurt naar wethouder Van Beers. Ze kregen het oude schoolgebouw ter beschikking en na een provisorische verbouwing mocht Annie samen met de directeur van de basisschool het buurtcentrum openen. Zij had de naam ‘Oosthoek’ bedacht. In het projectenoverleg bij het Welzijnsproject Oost met afgevaardigden vanuit de hele wijk werden alle wijkactiviteiten besproken. Annie was bij die overleggen. Het werd een drukke tijd voor haar, want zij was zowel bij het kinderwerk als het vrouwenwerk van de Oosthoek betrokken.
Het vrouwenwerk in de wijk had een eigen dynamiek. Het begon met twee vrouwengroepen. De ene groep wilde iets leren en de andere groep wilde er vooral een avondje tussenuit met een haak- of breiwerkje. Zo ontstond een VOS-cursus en enkele creativiteitsgroepen. Het vrouwenwerk was in opmars en Annie vormde met enkele vrouwen een vrouweninitiatiefgroep. De vrouweninitiatiefgroep behartigde de belangen van alle vrouwengroepen in de wijk en werd ondersteund door een vrouwenwerkster. Zij organiseerden vrouwendagen, waarin zelfgemaakte sketches, liedjes en gedichtjes rondom een thema werden gepresenteerd. Annie had hierin een groot aandeel. De vrouwendagen sloegen goed aan en trokken jaar na jaar vele vrouwen uit de wijk. Allerlei onderwerpen kwamen aan de orde: moeder- en dochter relatie, scheiding, anders geaardheid, klassenverschillen enz. De vrouweninitiatiefgroep ging een aantal jaren achter elkaar naar vakantiehuisjes om weer nieuwe inspiratie op te doen. Annie zei hierover: “Ik heb er veel geleerd, gelachen en met elkaar gehuild Ik kreeg door deze contacten goede vriendinnen voor het leven.”

Kraamvrouw van vele wijkinitiatieven
Eind jaren zeventig kwam een stel mensen naar Den Bosch-Oost, die een andere vorm van gezondheidszorg wilde en dat trok Annies aandacht. Er waren in de buurt en in haar familie veel klachten over de reguliere gezondheidszorg. Zij wilde haar steentje bijdragen om daar verandering in te brengen. Annie werkte mee aan de oprichting van gezondheidscentrum Samen Beter. Zij zat in de voorbereidingsgroep en voerde heel wat onderhandelingen met allerlei instanties en de gemeente. Het was een belevenis dat de voorbereidingsgroep tijdens een gemeenteraadsvergadering een door haar gemaakt protestlied zong.
In april 1980 kon het gezondheidscentrum eindelijk openen en werd bij de opening een weer door Annie gemaakt lied gezongen. Over die tijd zei Annie: “We zijn gestart vol idealen, maar stukje bij beetje moesten we ook idealen prijsgeven. En hoewel dat soms pijn deed, kon ik er toch in meegaan. Ik werkte als gastvrouw mee en zat in het bestuur. Er werd serieus naar mij geluisterd.”
Na een aantal cursussen voor vrouwen (VOS, Engels, VIDO) te hebben gevolgd, nam Annie deel aan de basisacademie voor vrouwen in de wijk. Annie begon met enige schroom hieraan: “Het was een groot woord en ik dacht, ik kan toch niet naar een academie, want ik heb maar zes klassen lagere school gehad. Maar het was daar een heel andere opzet. Je leerde er met conflicten omgaan, die soms in een groep speelden. Ik leerde daar ook om niet altijd gelijk te krijgen, maar om een oplossing te vinden en dat is mij aardig gelukt. Zo wilden de vrouwen in de creativiteitsgroepen nooit thema’s behandelen. Maar als er de week ervoor iets op t.v. was geweest was er tijdens de groepsbijeenkomst genoeg te bediscussiëren. Abortus, kindermishandeling, aids, incest, vrede alles kwam aan de orde.”
Over al deze ervaringen gaf Annie vele keren gastcolleges op universiteiten en hogescholen. Piet Willems nodigde haar daarvoor uit. Daar merkte Annie dat de theorie toch heel anders is dan de praktijk en dat die studenten veel konden leren van haar ervaringen. Ook bij de lokale en regionale omroepen was Annie regelmatig te gast in praatprogramma’s en schreef gedichten of columns, die besproken werden.

Betekenis van een vrouw
Annies kinderen noemen Annie een intelligente en sociaal voelende vrouw, die aan de wieg stond van vele wijkinitiatieven. Tegelijkertijd kwam het gezin altijd op de eerste plaats voor haar. Zij was een soort kloek, die het middelpunt van een warm nest was. Ze was gastvrij en iedereen was welkom: familie, vrienden en vriendinnen. Iedereen kon mee-eten en blijven slapen. Dat was heel gewoon. Met haar goede en vaak wijze raad, stond ze altijd klaar en heeft met weinig middelen veel bereikt.
In een terugblik zei Annie zelf: “Niet alleen in het welzijnswerk en het gezondheidscentrum heb ik mijn sporen verdiend. Maar al die dingen die ik deed, had ik niet kunnen doen zonder steun van mijn man. Hij was het echt niet in alles met mij eens, maar hij bracht mij altijd overal heen en regelde zaken voor mij. Hij deed altijd alsof het hem allemaal niet interesseerde, maar als er iets te doen was, was hij er altijd bij en stond in een hoekje achteraf te kijken. Ik kan gerust zeggen dat ik een ander mens geworden ben door al mijn activiteiten. Als ik thuis was blijven zitten, waren mijn talenten niet naar voren gekomen. In de meeste mensen steekt iets goeds, als je dat maar naar voren haalt. Je bereikt veel als je mensen wijst op dingen, die ze wel kunnen en niet andersom.”
Annie en Piet verhuisden op latere leeftijd naar een nieuw gebouwd appartementencomplex , dat gebouwd werd op de plek van ‘hun’ Oosthoek. Op de begane grond en in de kelder van het nieuwe gebouw bleven de activiteiten van de Oosthoek doorgaan. Annies man woonde er maar kort. Hij overleed in 2002. De jaren erna was Annie veel thuis, haar drukke leven was drastisch veranderd. Haar kinderen en (achter)kleinkinderen en enkele vriendinnen uit haar werk bezochten haar veelvuldig. Toch voelde ze zich bij tijd en wijle eenzaam, nu ze er niet meer zelf op uit kon. Annie overleed op 26 november 2009 op 83-jarige leeftijd.


Eén van Annies gedichten

VROUWENSTRIJD

In deze tijd van haat en nijd,
moet je als vouw proberen,
je tegen alle ongerechtigheid
met hand en tand te weren.
Een vrouw was door de eeuwen heen,
de mindere van haar man.
Maar zij bewees al eeuwenlang,
dat zij heus wel iets kan.
Bij rampen of in oorlogstijd,
hebben vrouwen vaak bewezen,
dat zij wanneer het nodig is,
geen hel of donder vrezen.
De ‘dwaze moeders’ ver van hier
die blijven toch ook vechten
voor terugkeer van hun kinderen
en ook voor vrouwenrechten.
Het vervaardigen van kernwapens
moeten wij dat blijven pikken?
Laat ons die politieke top
maar eens op de vingers tikken.
Een topsalaris is heel mooi,
maar wie kan dat verdienen?
Geen vrouw die het kantoor schoonhoudt
of werkt in een kantine.
Veel scholen en ook ziekenhuizen,
wil men weldra sluiten,
en miljarden voor een kernoorlog,
is dat nog wel de stuiten?
Ik weet niet wat we moeten doen,
er is al zoveel gestreden.
Doch één ding weet ik heel beslist,
wij vrouwen willen vrede.
Van Annie van Oort verschenen twee dichtbundels: 1. Gedichten van Annie van Oort. Welzijnsproject Oost, september 1987. 2. In mijn eigen woorden. Een gedichtenbundel. November 1993.



Publicatiedatum: 14-09-2022
Datum laatste wijziging :15-09-2022
Auteur(s): Mariet Paes,



design by Anne Van De Genachte / built by Dutchlion 2015 / Onderhoud door Rstyle