Huib Winkel



Geadopteerd door:
Jos van der Lans

Huib Winkel (1952 - 2019)


jeugdzorg, jongerenwerk


was met een heftig kinderbeschermingsverleden één van de boegbeelden van de Belangenvereniging Minderjarigen in de jaren zeventig en het Steunpunt Zetten eind jaren tachtig.


* * *

Veel beelden van de bezetting op 31 mei 1974 van het terrein van de Heldringstichtingen te Zetten door de Belangenvereniging Minderjarigen (BM) en het Amsterdamse JAC zijn er niet. Maar op één daarvan staat Huib Winkel pontificaal in het midden. Hij kijkt onverschrokken, zo niet hondsbrutaal, in de richting van de naderende politiemannen. ‘Kom maar op’, lijkt hij te zeggen, ‘mij maak je niks.’

 Huib Winkel was op dat moment één van de boegbeelden van de BM, die in mei 1971 werd opgericht en waarvan hij vanaf het begin met Huig de Groot één van de gangmakers was. De BM nam het op voor de duizenden kinderen die doorgaans gedwongen en buiten hun wil in door het rijk gesubsidieerde kindertehuizen verbleven. Begin jaren zeventig waren er zo’n 170 van dergelijke tehuizen, waar jongeren werden weggestopt en gespeend waren van rechten. We weten nu, dankzij het werk van de commissie-Samsom en commissie-De Winter dat de regimes in deze tehuizen vaak meedogenloos waren en verzet van de jongeren met harde hand werd neergeslagen, maar begin jaren zeventig moest dat onrecht nog aan de kaak worden gesteld. En dat was wat de Belangenvereniging Minderjarigen deed. Met zwartboeken, bezettingen, zoals die in 1974 in Zetten, maar ze schrokken er niet voor terug om ook de kamer van de staatssecretaris te bezetten of het kantoor van de overkoepelende federatie van jeugdzorginstellingen.

Ervaringsdeskundige
Huib Winkel was daarbij altijd in de voorste linie te vinden. Hij was wat we tegenwoordig een ‘ervaringsdeskundige’ zouden noemen. Hij had het allemaal zelf aan den lijve ervaren. Al op driejarige leeftijd was in aanraking gekomen met de kinderbescherming en aan een deprimerende rondreis langs steeds strengere jeugdzorginstellingen begonnen. Zijn opstandigheid werd beantwoord met sancties, als er ergens vertrouwen was opgebouwd werd het ruw afgebroken; elke interventie was erop gericht om hem klein te krijgen.
Het effect was volkomen averechts. Toen hij 18 werd, en eindelijk op eigen benen kon gaan staan, schreef hij zich in voor de sociale academie in Den Haag met vaste voornemen om jongeren als hijzelf echt te gaan helpen. Hij was boos, op de autoriteiten, op de wereld van de kinderbescherming, op alles. En hij vond de tijdgeest aan zijn zijde, want de opstand klopte aan op de bestuurlijke burchten waar de regenten zich al decennia ongenaakbaar waanden. Op de universiteiten, in het openbaar bestuur, in het welzijnswerk, in de stadsvernieuwingsbuurten, overal kwam de geest uit de fles. Het was een kwestie van tijd of de kinderbescherming zou aan de beurt komen.

Verbond voor het leven
Bij toeval ontmoette Huib Winkel tijdens Prinsjesdag 1969 de iets oudere Huig de Groot, radicaal, politiek bewust en sterk anti-koningshuis, waarvan hij die dag blijk gaf door een rookbom richting de Gouden Koets te gooien. Hij had ternauwernood kunnen ontsnappen aan een arrestatie, maar toen hij iets later toch bijna werd opgepakt beukte er ineens een jongen op de rug van de agenten en in de verwarring die daardoor ontstond slaagden de twee erin om te ontsnappen. Die jongen was Huib Winkel. Samen vluchtten ze een gebouw in, verwisselden hun jassen, waardoor de signalementen niet meer klopten en zo slaagden ze erin aan de politie te ontsnappen. Later op de dag werd Huib, die van geen ophouden wist, bij een nieuw incident alsnog gearresteerd. Een paar dagen later zochten ze elkaar op om hun jassen te verwisselen. Het klikte meteen. Toch duurde het twee jaar voordat ze een verbond voor het leven aangingen. Dat was bij een van de eerste vergaderingen in 1971 van de door Huig de Groot opgerichte BM afdeling Den Haag. Huig zat aan een grote tafel met tehuisbewoners en zag tot zijn grote genoegen plotseling Huib binnen lopen. Vanaf die dag was het tweetal onafscheidelijk en vormde ze het motorblok van de Belangenvereniging Minderjarigen.

Annie Bijnoord
De BM werkte als een magneet voor jongeren die – net als Huib Winkel – gekleineerd waren door de kinderbescherming en in kindertehuizen getrakteerd waren op langdurige isolatie en gedwongen medicatie. Eén van hen was Annie Bijnoord, iets jonger dan Huib Winkel, maar met een vergelijkbare geschiedenis. Zij was ‘ervaringsdeskundige’ van de Heldringstichting in Zetten waar de psychiater Finkensieper de scepter zwaaide over meiden die – in zijn ogen – door alle andere instellingen waren afgeschreven en in het putje van de kinderbescherming terecht waren gekomen. Ze waren zogenaamd onhandelbaar en Finkensieper begon daar langzaam maar zeker zijn eigen regime voor te ontwikkelen vol met gedwongen medicatie, langdurige isoleer en opgedrongen seksualiteit.
De BM stelde vooral over de isolatiepraktijken een zwartboek samen (Zetten, zat, gezeten). En in mei 1974 ging de Belangenvereniging samen met het Amsterdamse JAC onder aanvoering van Huib Winkel dus over tot een bezetting. De acties leidden in 1975 tot de installatie van een heuse onderzoekscommissie, de commissie-Dijkhuis (hoogleraar psychologie in Utrecht). De commissie was weliswaar behoorlijk kritisch over het reilen en zeilen binnen de Heldringstichting, maar de aanbevelingen leidde er slechts toe dat er extra geld (om verder te professionaliseren) naar de instelling ging en dat Finkensieper ongehinderd op zijn post kon blijven en zelfs algemeen directeur werd. De signalen over seksueel misbruik werden, zo bleek uit later onderzoek van de commissie-Samsom, simpelweg genegeerd. De commissieleden konden en wilden het gewoon niet geloven.
In de tweede helft van de jaren zeventig verhuist Huib Winkel naar Amsterdam. De banden met de BM worden losser, zijn maat Huig de Groot trekt de wereld rond. Huib trouwt, krijgt een zoon en staat in de hoofdstad aan de wieg van een nieuw soort jongerenwerk, JoZo, waarin veel meer wordt uitgegaan van wat jongeren zelf willen en kunnen.

Steunpunt Zetten
Nog een keer flikkert zijn opstandigheid groots op. Dat is als Annie Bijnoord, inmiddels auteur van Mama’s zijn lief (1987)en Krassen (1988), twee boeken over traumatische jeugdervaringen en het falen van de jeugdzorg, met een aantal slachtoffers een slotoffensief begint tegen de ‘knevelpedagogiek’ en het seksuele misbruik van de psychiater Finkensieper die in Zetten nog steeds de leiding heeft. De klachten zijn sinds 1974 niet opgehouden, in 1985 bracht de inmiddels sterk uitgedunde BM, opnieuw een zwartboek uit en in 1988 werpt Bijnoord zich op als publieke actieleidster en begint de kwestie te rollen. Finkensieper wordt geschorst, en na aan houdende acties op 1 februari 1989 ontslagen, waarna een slepend juridische gevecht begint, waarbij de zaak voortdurend wordt uitgesteld.
De kwestie escaleert als op 14 maart 1990 Annie Bijnoord door de politie ’s nachts uit haar bed wordt gelicht en wordt gearresteerd. Huib Winkel belt Huig de Groot, die op dat moment in Israël verblijft. ‘We moeten wat doen.’ Een maand later is Steunpunt Zetten een feit. Het verzet van een kleine groep aanhoudende slachtoffers is ineens een actie van een groeiende en woedende groep slachtoffers en sympathisanten. Financiële middelen waren er nauwelijks, creativiteit om de media te bespelen des te meer, waarbij het helpt dat VN-redacteur Rudie Kagie, met zelf een verleden in kindertehuizen, regelmatig over de kwestie bericht. De actievoerders besluiten een media- en communicatie-offensief te ontwikkelen door met een steeds grotere frequentie en door steeds meer mensen mini-advertenties te plaatsen in de bladen van de Perscombinatie (Volkskrant, Trouw, Parool). Het is een vorm van sociale media-gebruik avant-la-lettre. Het lijken kleine speldenprikken, maar ze vallen toch steeds meer op en zwellen aan tot een kracht. Daardoor weten ze de onverschilligheid te doorbreken die de autoriteiten in jeugdzorg en in het bijzonder de Heldringstichtingen ten toon hebben gespreid en waardoor Finkensieper altijd heeft weten weg te komen. Finkensieper wordt uiteindelijk in mei 1990 veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf, een uitspraak die ook in hoger beroep overeind blijft.

Varen in Frankrijk
In de jaren negentig stort Huib Winkel zich op de passie die hij altijd heeft gekoesterd: schipper worden en gaan varen door de kanalen van Frankrijk. Hij woont dan op een woonboot aan de Amstel, die hij eind jaren negentig verkoopt, waarna hij een varend schip kan aanschaffen. Samen met zijn tweede vrouw begint hij in de zomermaanden door Frankrijk te varen, vaak in gezelschap van vrienden of vakantiegasten. Deze realiseren zich terwijl het schip langzaam het landschap aan zich voorbij laat glijden dat er een heel ander Frankrijk is dan het Frankrijk van het eten, de bergen, de steden en de wijn. Er is ook een Frankrijk van een ongekend wijd vertakt netwerk van kanalen en rivieren met duizenden sluizen en rustieke dorpjes, waar het leven goed is, en in ieder geval rustig.
Het is het landschap waar Huib Winkel zijn rust vindt. Het is de omgeving waar hij op een andere manier kan laten zien wie hij is: een mensenmens die er een enorm genoegen in schept het leven van anderen te veraangenamen. Een Bourgondiër die het goede leven elke dag opnieuw kan uitvinden en het heerlijk vindt om dat met anderen te delen. De laatste jaren deed hij dat door van zijn tochten filmpjes op Facebook te plaatsen, die steeds populairder werden. Mensen die hem totaal niet kenden raakten gefascineerd door de rust van zijn stem en de schoonheid van zijn beelden.
Vlak voordat hij vanuit Nederland opnieuw naar Frankrijk zou afvaren, sloeg het noodlot toe. In de nacht van 14 op 15 maart 2019 raakte hij in de haven bij Wijk bij Duurstede bij het betreden van zijn boot, M.S. Dwaalgast, door een ongelukkige val te water. Zijn lichaam werd de volgende dag door de havenmeester gevonden. Huib Winkel verdient het om herinnerd te worden, als voorvechter van de Belangenvereniging Minderjarigen, als breekijzer van een naargeestige jeugdzorg, maar bovenal als een ongekend warm mens die je geen groter plezier kon doen dan in zijn gezelschap van het leven te genieten.

Publicatiedatum: 28-08-2019
Datum laatste wijziging :00-00-0000
Auteur(s): Jos van der Lans,
Links



design by Anne Van De Genachte / built by Dutchlion 2015 / Onderhoud door Rstyle