03-12-1936 → ‘t Oldörp start in Uithuizen (Friesland) als gemeenschapshuis, maar ontwikkelt zich tot volkshogeschool. 
03-12-1967 → Chirurg Christiaan Barnard voert eerste geslaagde harttransplantatie uit in Kaapstad.
03-12-1992 → Eerste jaarlijks terugkerende Internationale Dag voor Mensen met een Beperking - Disabilitiesday 
(ideële mededeling)
- Home
- Overzicht
- Biografisch portaal
- Sociaal werker van het jaar
- Publicaties + Podcasts
- Reacties
- Aandeelhouders
Zoek je een boek? Bezoek ons:
 Geadopteerd door: |
Henk Cornelissen (1949 - )samenlevingsopbouw, opbouwwerkwas 25 jaar voorman van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA), initieerde een reeks instrumenten om de positie van bewoners recht te doen, zoals de ABCD-aanpak. Henk Cornelissen werd in 1949 in Amsterdam geboren, maar bracht zijn jeugd door in Groningen, waar hij vanaf zijn derde woonde. Het gezin met nog een broer en een zus volgde vader Cornelissen die vanwege zijn werk bij verzekeringsmaatschappij Delta Lloyd naar het noorden moest verhuizen. In zijn onderwijscarrière is hij een voorbeeld van wat we tegenwoordig een stapelaar noemen: hij begon na de lagere school op de Mulo en stapte vervolgens steeds op een hogere trede van het onderwijs. Zijn middelbare schoolexamen behaalde hij met een studie in de avonduren, terwijl hij al begonnen was aan de sociale academie in Eindhoven (‘dat kon toen nog’) , waar zijn ouders inmiddels naar toe waren verhuisd. Hij specialiseerde zich in het opbouwwerk tijdens de zogenaamde Voortgezette Opleiding die hij volgde nadat hij op de sociale academie was afgestudeerd. Hij werkte – we schrijven inmiddels de jaren zeventig – toen al in het brede welzijnswerk in Eindhoven. Stadsvernieuwing Woensel-West Begin jaren tachtig – na een reorganisatie van meerdere welzijnsorganisaties in de Lichtstad – treedt hij in dienst van de Stichting Opbouwwerk Eindhoven en wordt hij als opbouwwerker actief in Woensel-West, een roemruchte vooroorlogse volkswijk. De woningen zijn in een beroerde staat en er zijn volop problemen met prostitutie en drugs. De informele economie tiert er welig. Woensel-West is bovendien aangemerkt als stadsvernieuwingsgebied. De bewoners willen dat hun woningen worden gerenoveerd. Er is een stadsvernieuwingsbudget van 70.000 gulden per woning, maar er is – aldus gemeenten en woningcorporaties - in de wijde omtrek van Eindhoven geen architect en aannemer te vinden die dat voor dat bedrag wil doen. Daarom koerst de gemeente af op sloop, met als bijkomend voordeel dat daardoor niet alleen bewoners maar mee ook andere problemen uit de wijk zouden verdwijnen. Het vooruitzicht van sloop stuit op enorme weerstand bij bewoners. Henk Cornelissen en stadsvernieuwingsdeskundige Eeltje Bangma slagen er samen met hen in om zowel een architect als – ver buiten Eindhoven – een aannemer te vinden die het wel binnen het budget voor elkaar zegt te kunnen krijgen. De gemeente kan dan niet meer terug. Zo wordt de volkswijk behoed van sloop en krijgen bewoners voor elkaar wat ze willen: betere woningen tegen betaalbare prijzen. Deze geschiedenis is voor Henk Cornelissen een belangrijke leerschool. Het sterkt hem in de overtuiging dat als je mensen mobiliseert op hun belangen dat ze dan veel kunnen bereiken. Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtsgebieden Via zijn werk in Woensel-West komt hij in aanraking met het Landelijk Platform Opbouwwerk (LPO) dat in 1982 wordt opgericht en meer specifiek met het Landelijk Samenwerkingsverband Achterstandsgebieden (LSA), een het LPO in 1986 opgericht samenwerkingsverband van opbouwwerkers, gemeenteambtenaren en actieve bewoners die allemaal in achterstandswijken wonen of werken die zijn geselecteerd in het kader van Probleem Cumulatie Gebieden-beleid (PCG). Woensel-West was één van de dertig wijken die met dit beleid extra aandacht kreeg van de rijksoverheid. Hij was een actief deelnemer van het LSA, organiseerde in Eindhoven een conferentie en was toen de LPO- coördinator van het LSA, Dorine Winkels, in 1989 overstapte naar het NIZW dan ook haar logische opvolger om de leiding van het LSA op zich te nemen. Hij heeft die functie een kwart eeuw tot zijn pensionering in 2014 vervuld en het samenwerkingsverband omgebouwd tot een actief en innovatief bewonersplatform. Europees netwerk Henk Cornelissen kende een sterke internationale oriëntatie. Hij stond in 1989 aan de wieg van Quartiers en crise, een netwerk van zo’n twintig Europese steden met problematische wijken, die met een integrale aanpak aan revitalisering werkten met veel aandacht voor de rol van bewoners in het proces van herstel. Met behulp van subsidies van de Europese Commissie werd er in dit netwerk kennis uitgewisseld onder meer door bij elkaar een kijkje in de keuken te nemen en daar conferenties aan te koppelen. Henk Cornelissen was jarenlang coördinator van dit netwerk en wist op deze wijze allerhande internationale verbindingen tot stand te brengen en Europese gelden aan te spreken. Niet alleen bezochten community workers en bewoners uit steden als Lissabon, Napels en Belfast Nederlandse wijken in Rotterdam, Groningen en Eindhoven, omgekeerd bezochten Nederlandse professionals en actieve bewoners wijken in andere landen van Europa. Tijdens zijn hele loopbaan is Henk Cornelissen doordrongen van de overtuiging dat je niet voor bewoners kunt werken als tegelijkertijd bewoners niet zelf aan het stuur komen van veranderingen in hun woonomgeving. Hij geloofde ten diepste in de kracht van mensen. Hij zette zich onvermoeibaar in voor een onafhankelijke positie van bewoners in al die stedelijke vernieuwingsoperaties die sinds de jaren tachtig werden ingezet om wijken te verbeteren, van PCG-beleid via sociale vernieuwing en het Grote Steden Beleid tot de Vogelaar-wijkenaanpak. Dat bewoners als partij gehoord moeten worden is voor hem een principiële kwestie, die hij ook binnen het LSA zo consequent mogelijk gestalte gaf. De keren dat hij publiekelijk namens het LSA op het podium stond zijn dan ook uiterst beperkt gebleven. Hij zorgde er altijd voor dat een vertegenwoordiger van bewoners, of later van het verenigingsbestuur, namens het LSA het woord voerde. Broertje dood aan betweters Henk Cornelissen had een broertje dood aan betweterige welzijnswerkers en allesbepalende instanties, zoals woningcorporaties, die gewapend met goede bedoelingen vóór mensen dachten en in hun naam handelden. Hij was ervan overtuigd dat de aanpak van kwetsbare wijken niet perse het voorrecht was van dure professionals en grote instituties die bewoners als hun doelgroep zien, maar dat je bewoners in stelling moet brengen om echte veranderingen in gang te brengen. Als je mensen die vrijwillig verantwoordelijkheid willen dragen die verantwoordelijkheid ook echt geeft dan kan je bergen verzetten. Om daar te komen moet je de mogelijkheid scheppen dat burgers het beleid echt richting kunnen geven zodat het aansluit bij hun beleving en verwachtingen. Geef bewoners invloed, neem ze serieus en faciliteer ze, daar komen zijn inzet en pleidooien gedurende de 25 jaar dat hij leiding heeft gegeven aan het LSA kort en krachtig op neer. LSA los van LCO Precies vanuit die overtuiging meende hij dat het LSA los moest komen van het LCO, waar het vanaf de jaren tachtig een onderdeel van was. Een bewonersplatform moest onafhankelijk van professionele belangen opereren, dus ook onafhankelijk van opbouwwerkers, corporaties of gemeenten. Ook als het ging om innovatie, kennisontwikkeling en methodiekvorming moesten bewoners in de positie gebracht worden waarin zij zelf de dienst uitmaakten. Dat bracht Cornelissen in een spanningsvolle relatie met LCO-directeur en nationaal opbouwwerkvoorman Wil van de Leur, die het succesvolle LSA graag in ‘zijn’ opbouwwerkfamilie wilde houden en zich verzette zich tegen de pogingen om zelfstandig verder te gaan. In 2002 besloot het LSA-bewonersplatform definitief om een vereniging voor actieve bewoners op te richten en zich los te maken van het LCO. Dat zet de verhouding tussen Wil van de Leur en Henk Cornelissen definitief op scherp. Van de Leur toont zich van zijn meest onaangename kant, dreigt met ontslag en andere onaangenaamheden en weigert elke medewerking. Het duurt daardoor tot 2005 voordat de LSA met een eigen financiering zelfstandig verder kan en een eigen kantoor opent in Utrecht. Vanaf dat moment begint de creatieve motor van het LSA op volle toeren te draaien. Cornelissen en zijn medewerkers organiseren onder meer een succesvol bewonersnetwerk met politici (Tweede Kamerleden adopteren een wijk) en de conferenties, leer- en netwerkbijeenkomsten voor bewoners (Landelijke Bewonersdagen, regiodagen en praktijkdagen) zijn niet te tellen. Introductie ABCD-aanpak Henk Cornelissen had geen hoge dunk van de innovatieve kracht van de Nederlandse verzorgingsstaat. Hij was daarom altijd nieuwsgierig naar ervaringen elders in de wereld, waarbij hij gevoed werd door zijn Europese kontakten via het Cartiers en crise-netwerk. Bovendien was zijn vrouw afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk, waardoor hij niet alleen het Engels vloeiend beheerste, maar ook makkelijker en sneller kennis nam van nieuwe praktijken in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Landen met een aanzienlijk minder ontwikkelde verzorgingsstaat en veel sterkere nadruk op community organization. Zo haalde hij meermalen de Amerikaanse bedenker van de Asset Based Community Development John McKnight naar Nederland en introduceerde samen met een groot aantal LSA-medewerkers deze aanpak vlak na de eeuwwisseling in Nederland onder de titel ‘Wijkontwikkeling op eigen kracht’. Hij nam een groep bewoners op sleeptouw om in Chicago getraind te worden in de methodiek. De ABCD-aanpak sprak Cornelissen aan omdat deze radicaal brak met het in Nederland dominante probleem- georiënteerde beleidsdenken, waarbij wijken en wijkbewoners louter op hun tekortkomingen en beperkingen worden aangesproken. De ABCD-aanpak gaat echter niet uit van wat mensen niet kunnen, maar onderzoekt wat mensen wel kunnen, waar de potenties liggen en begint van daaruit aan wijkontwikkeling te werken. Bottom-up Die gedachte vormt het startpunt van tal van LSA-initiatieven en projecten. Een greep daaruit: een bottom-up methode om mensen te activeren (Kan wél!, geïnspireerd op de Engelse Can Do-initiatieven die in Engelse wijken na de rassenrellen in 1981 van de grond waren gekomen), een eigen systeem voor het verdelen van bewonersgelden door bewoners zelf (vouchers voor bewoners), een eigen kwaliteitsbeoordelingssysteem voor wijkenbeleid (Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie), een onderneming van waaruit bewoners zelf leefbaarheid en wijkeconomie kunnen stimuleren (Bewoners Bedrijven) en de lobby voor en uitwerking van een pakket aan rechten van bewoners en stimuleringsmaatregelen om burgers meer zeggenschap te geven over hun directe leefomgeving (Buurtrechten, right to challenge, mede geïnspireerd door het Big Society-programma van de regering van David Cameron in het Verenigd Koninkrijk). In 2014 nam Henk Cornelissen op 4 september na 25 jaar afscheid van het LSA. Bij die gelegenheid stelde zijn collega’s een Liber Amicorum samen en benoemde de Eindhovense burgemeester Rob van Gijzel hem op basis van een daartoe dienend Koninklijk Besluit tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau. Niet lang na zijn pensionering overleed zijn vrouw onverwacht tijdens een reis door Australië. Een ingrijpend verlies voor Henk en hun twee zoons. |
