Het wezendorp Neerbosch Anton van Renssen
Het wezendorp Neerbosch
De protestants-christelijke weesinrichting Neerbosch
en haar stichter Johannes van 't Lindenhout (1863-1903)

VU, Amsterdam, 2015
ISBN 97894920551556
Bestellen
    overzicht   volgende   laatste
Bij Nijmegen lag ruim honderd jaar geleden het wezendorp Neerbosch, opgericht door de evangelist Johannes van ’t Lindenhout. Op haar hoogtepunt in 1892 woonden daar 1062 kinderen. De snelle uitgroei van Neerbosch tot een compleet wezendorp van vijftig hectare, kwam onder meer door de economische groei die Nederland doormaakte en doordat ze een gat in de zorg voor weeskinderen vulde dat de Nederlandse samenleving had laten vallen. Velen meenden namelijk dat niet de overheid, maar kerken en particulieren voor armen- en wezenzorg verantwoordelijk waren. Die konden aan die verwachtingen niet voldoen. Historicus Anton van Renssen onderzocht het ontstaan, de groei en de gedeeltelijke teruggang van de weesinrichting van 1863 tot 1903.

Van Renssen beschrijft de geschiedenis van de grootste residentiële instelling voor kinderen in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw. Vanuit het hele land werden kinderen naar Neerbosch gebracht, waar ze gratis werden opgevangen. De kinderen leerden in een tijd zonder leerplicht lezen, schrijven en reken en werden opgeleid tot ambachtsman of dienstbode. Behalve dat ze werden voorbereid op een leven in de samenleving buiten Neerbosch, kregen de kinderen een gedegen geloofsopvoeding in deze orthodox-protestantse weesinrichting.

Bijzonder aan Neerbosch was de grote omvang, maar ook dat er zowel jongens en meisjes woonden en dat ze door die omvang meer dan in stadsweeshuizen met elkaar in contact kwamen. Daarnaast was het de instelling die de meeste giften kreeg toebedeeld vergeleken met soortgelijke instellingen. Deze studie is daarmee ook een aanvulling op de geschiedenis van de filantropie in Nederland. De omvang leidde wel tot minder controle op het personeel, waardoor misstanden ontstonden. Die leidden onder andere tot de zogenaamde Neerboschkwestie in 1893. In een mediahype die ermee gepaard ging, werden verhitte debatten gevoerd tussen voor- en tegenstanders van de weesinrichting.

Het onderwijs en de opvoeding in de weesinrichting waren van redelijk niveau, al werd dat minder naarmate het aantal kinderen toenam. Vooral het onderwijsniveau aan de meisjes die dienstbode werden nam af. Na hun opleiding kwamen kinderen vaak in dienst bij orthodox-protestantse sympathisanten van Neerbosch in binnen- en buitenland.

Van Renssen vergelijkt de ontwikkelingen in Neerbosch met die in de landbouwkolonie Nederlandsch Mettray. Dat was een opvoedingsgesticht voor jongens dichtbij Zutphen. In tegenstelling tot Neerbosch lag daar een uitgekiend opvoedingsplan aan ten grondslag en woonden er geen meisjes.

Je kunt de pdf downloaden via de site van de Vrije Universiteit. Klik hier of op de knop bestellen.



    overzicht   volgende   laatste