Verwante vensters
1908 IQ-test
Van hulpmiddel tot slagboomdiagnostiek
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
De Fransman Alfred Binet maakte de eerste intelligentietest ter wereld. In 1904 kreeg hij de opdracht van de overheid om een betrouwbaar instrument te ontwikkelen waarmee kinderen met leermoeilijkheden konden worden geïdentificeerd. In deze cognitieve capaciteitentest werden onderdelen opgenomen voor het vaststellen van geheugen, concentratie, aandacht en fantasie. Samen met zijn naaste medewerker Théodore Simon publiceerde hij de eerste versie in 1908. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd deze test verder ontwikkeld door de aan Stanford University verbonden Amerikaan Lewis Terman. Dit instrument staat tegenwoordig bekend als de Stanford-Binet Intelligence Scale.

In 1912 stelt de Duitser William Stern voor om de prestaties op de Binet-test, de mentale leeftijd, te delen door de werkelijke leeftijd en te vermenigvuldigen met honderd. Dit is het intelligentiequotiënt of kortweg het IQ. Een kind van tien dat intellectueel functioneert als een twaalfjarige zou volgens deze berekening een IQ-score van 120 halen; een kind van tien met de mentale capaciteiten van een zevenjarige zou een IQ van 70 krijgen. Later werd het gemiddelde van de IQ-test vastgesteld op 100 en zijn standaarddeviatie (de gemiddelde afwijking van het gemiddelde) op 15.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden in de Verenigde Staten ook de eerste IQ-tests voor volwassenen ontwikkeld en op grote schaal ingezet voor selectie van legerpersoneel. Deze tests heetten de Alpha- en Beta-tests. In de daarop volgende jaren ontwikkelden sociale wetenschappers tientallen tests voor kinderen en volwassenen, die allemaal pretenderen intelligentie te meten. Deze instrumenten hebben uiteenlopende theoretische achtergronden en hebben vaak aanzienlijke inhoudelijke verschillen. Ondanks de gebrekkige vergelijkbaarheid van de testen is de toepassing van de IQ-test breder dan ooit; in Nederland worden ze onder meer gebruikt in het onderwijs, de zorg, de rechtspraak, bij sollicitatieprocedures en in toenemende mate als beleidsmiddel. Er wordt in dit verband wel gesproken van ’slagboomdiagnostiek’, de uitkomst van de test bepaalt of iemand ergens toegang toe krijgt.

Hoewel de intelligentietest lange tijd vooral een hulpmiddel was van gedragskundigen is het instrument sinds 2001 niet meer weg te denken uit de populaire cultuur. De eerste Nationale IQ-test werd toen op televisie gepresenteerd door BNN. Sindsdien heeft elke Nederlander kunnen vaststellen dat Diederik Samsom en Mark Huizinga een stuk slimmer zijn dan Def Rhymes en Bonnie St. Claire. Saillant detail: Bonnie scoorde zelfs lager dan de chimpansee die meedeed aan dezelfde aflevering van de Nationale IQ-test.

Dit venster is grotendeels overgenomen uit een artikel van Maarten Eisma, ’De dictatuur van het IQ’, in: de Groene Amsterdammer, 10 augustus 2011.

Publicatiedatum: 17-10-2017
Datum laatste wijziging :23-05-2018
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste