Zelfhulp in de vorm van burgers die elkaar helpen omdat ze worstelen met eenzelfde problematiek is wellicht van alle tijden, maar kreeg vooral rond 1935 vorm toen de AA (Anonieme Alcoholisten) ontstond. Na een bezoek van Henk Krauweel aan Amerika maakte Nederland in 1948 kennis met de AA. Hij was directeur van het Medisch Consultatiebureau voor Alcoholisme te Amsterdam (nu ‘de Jellinek’) en ontmoette in Amerika Elvin Jellinek, die hem bij de AA introduceerde. In februari 1949 organiseerde hij de eerste bijeenkomst van de eerste Nederlandse AA-zelfhulpgroep.

Nog steeds is de AA de bekendste zelfhulpgroep, maar al lang niet meer de enige. In de tweede helft van de jaren zeventig van de vorige eeuw is er immers sprake van een eerste grote aandachtsgolf voor zelfhulp. Een belangrijke mijlpaal daarin is de bekende Verklaring van Alma Ata van de World Health Organization in 1978 met de slogan ‘Health for all by the year 2000’. Enkele internationale publicaties versterken de aandacht voor zelfhulp. Ook in het Nederlandstalige gebied verschijnen in deze periode de eerste publicaties over zelfhulp. Pieter van Harberden en Robert Lafaille brengen in 1978 Zelfhulp, een nieuwe vorm van hulpverlening? en Ivan Wolffers publiceert Zelfhulpgroepen, een nieuw fenomeen in de gezondheidszorg. Zelfhulp wordt in beide publicaties als een kritische aanvulling op georganiseerde professionele hulpverlening omschreven.
De vaktijdschriften blijven hierbij niet achter. Zowel het toenmalige Tijdschrift voor agologie als het Tijdschrift Maatschappelijk Werk komen in 1979 met themanummers. Het Nationaal Centrum voor Geestelijke Volksgezondheid organiseert in 1980 een landelijk congres over de mogelijke rol van de beroepskracht bij zelfhulp.
De wetenschappelijke belangstelling voor zelfhulp groeit. In Nederland begint Karel Geelen zijn onderzoekswerk naar zelfhulp bij IVA Tilburg. Later is hij nog enkele jaren werkzaam bij het Kenniscentrum Zelfhulp in Eindhoven om vanaf omstreeks 1990 vanuit het Trimbos instituut de onderzoekslijn voort te zetten. Helaas maakt zijn overlijden in 2004 daar te vroeg een einde aan. Zijn werk leeft voort via het Karel Geelen Fonds.
Het is in deze periode van krachtige wind in de zeilen van zelfhulp dat in Eindhoven op 21 september 1990 de Stichting Zelfhulp Netwerk start als clearing house voor diverse zelfhulpgroepen die in de stad en haar omgeving actief zijn.

Vanaf eind jaren tachtig is er sprake van een relatief kalme periode. Zelfhulpgroepen blijven op diverse plaatsen in Nederland actief en zowel het aantal groepen als het aantal deelnemers blijkt nog steeds toe te nemen. Maar zelfhulp en de groepen staan niet meer in de schijnwerpers: beleid en wetenschap laten hen links liggen. Hier en daar krijgen ze vanuit (lokale) overheden wat steun, maar dit gaat allemaal vrij onopgemerkt.

Dat verandert kort na de eeuwwisseling, wanneer minister Borst (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) met de zogenaamde alcoholnota komt. Ze staat daarin expliciet stil bij het belang van zelfhulp zoals de AA en de zogenaamde Buitenveldert-werkgroepen.

Die aandacht wordt nog versterkt met de komst van de Wmo. Daarin gaat veel aandacht gaat naar informele zorg. Er wordt gehoopt dat de burger kan worden verleid tot het meer zorg bieden voor familie, vrienden en anderen. De aandacht gaat daarbij vooral naar mantelzorg en vrijwilligerswerk, maar langzaam krijgt ook zelfhulp de nodige wind in de zeilen. Toch blijft vooralsnog het netwerk in Eindhoven het meest actief en zichtbaar, en blijven op veel plaatsen zelfhulpgroepen relatie anoniem hun werk doen. Die anonimiteit en gebrek aan zichtbaarheid leidt ook tot gemiste kansen. Vele lokale overheden beseffen niet hoeveel informele zorg ze met weinig middelen enorme kansen zouden kunnen geven.