Ook binnen de psychiatrie waart de geest van de zestiger jaren. Er wordt gepleit voor een meer humane benadering van de opgenomen patiënten. De grootschalige campussen waar patiënten buiten de samenleving gehouden worden, werden minder populair. Het boek Wie is van hout van Jan Foundraine is in die ontwikkeling een ijkpunt voor Nederland, terwijl het werk van Steven de Batselier dat is voor Vlaanderen.

Wie is van hout werd na publicatie in 1971 door bijna iedere werker in de psychiatrie gelezen, en uiteindelijk in meer dan 200.000 exemplaren verkocht. Later werd het in het Engels en het Duits vertaald. Foudraine omschrijft het boek als een gang door de psychiatrie. Hij argumenteert dat de klassieke psychiatrie een patiënt veel te sterk tot zijn ziekte herleidt. Iemand met schizofrenie wordt al snel louter een schizofreen, alsof alle andere aspecten van de persoonlijkheid er niet meer toe doen. Foudraine en anderen stellen ook het medische model ter discussie. Het echte menselijke contact zou meer bereiken dan pillen of elektroshocks. Foudraine beschrijft daarvoor onder meer de situatie van Karel, die al jaren niet meer gepraat had tot Foudraine er in slaagt om terug menselijk contact met hem op te bouwen, en hij weer aan het praten gaat.

In Vlaanderen formuleert Steven de Batselier gelijkaardige kritiek op de gangbare psychiatrie met onder meer De zachte moordenaar uit 1974. Hij vertaalt die kritiek in de uitbouw van een kleinschalig alternatief therapeutisch centrum: Passage 144 in Leuven. Dit werk wordt sterk geïnspireerd door de Schotse psychiater Ronald Laing en de Nederlandse psychiater Kees Trimbos.

De invloed van diverse alternatieve psychosociale vormen van behandeling wordt groter, ook binnen de muren van de inrichtingen. De witte jas wordt afgeschaft, er worden vraagtekens gezet bij het gebruik van elektroshocks en de ouderwetse hiërarchische structuren binnen de instellingen worden ter discussie gesteld (Erwin Goffman: totale instituties). De film One flew over the cuckoo’s nest met Jack Nicholson in de hoofdrol brengt schitterend in beeld wat men fout achtte in de oude vorm van de psychiatrie.

Anti-psychiatrie is de overkoepelende term, die deze tegenbeweging omschrijft. Ronald Laing (Gezin en waanzin), David Cooper (Villa 21) en Thomas Szasz (Waan van de waanzin) zijn de belangrijke woordvoerders van deze beweging. In Italië en Engeland worden psychiatrische inrichtingen afgeschaft. De democratische psychiatrie (met Franco Basaglia als belangrijk inspirator) wordt populair en is een voorbode van de zogenaamde vermaatschappelijking in latere jaren.
Zowel de anti-psychiatrie uit de jaren zeventig als de opkomst van de cliëntenorganisaties in de psychiatrie hebben een belangrijke en duurzame invloed gehad. De huidige psychiatrie is er menselijker op geworden, en meer zichtbaar in de samenleving. Tegelijk is er wel opnieuw kritiek op het veelvuldig gebruik van medicijnen, net als in de jaren zeventig.

Jan Foudraine bekeert zich later tot de beweging van Bhagwan en werd diens woordvoerder in Nederland. Hij droeg toen de naam Swami Deva Amrito. In februari 2016 overleed hij. Kees Trimbos overleed al in 1988 maar leeft verder als naamgever van het Trimbos-instituut. Steven de Batselier overleed begin 2007.