- Home
- Overzicht
- Toelichting bij deze Canon
- Verbeelding
- Archief Gekkenkrant
- Presentatie Canon
- Bibliotheek
- Biografisch portaal
- Sociaal werker van het jaar
-
- Sociaal werk - Algemeen
- Zorg voor de jeugd
- Maatschappelijke opvang
- Geestelijke gezondheidszorg
- Gehandicaptenzorg (vb)
- Maatschappelijk werk
- Vrouwenopvang
- Reclassering
- Volkshuisvesting
- Verslavingszorg
- Cliëntenbeweging GGZ
- Palliatieve zorg
- Autisme
- Beroepsverenigingen
- Samenlevingsopbouw
- ACTUA decentralisaties
- Speciaal onderwijs
- Publicaties + Podcasts
- Webshop
- Aandeelhouders
Zoek je een boek? Bezoek ons:
Deze canon is mogelijk gemaakt door de volgende maatschappelijke aandeelhouders:
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
|
|
1998 Cliëntsturing Het heft in eigen hand |
     |
|
|
Tante Marie, één van oprichters van het Basisberaad GGZ Rijnmond, was ’psychisch de vernieling ingedraaid’, tijdens het bombardement van Rotterdam in 1940. ’Zij riep regelmatig hoe Hitler zijn penissen uitstortte over Rotterdam’, vertelt oud-directeur Huub Beijers. ’Geweldig toch? Dat soort mensen stuurde ons aan.’ Het Basisberaad werd in 1981 opgericht door een groep cliënt-activisten, samen met familieleden en hulpverleners, een unicum in die tijd, later werd dit wel ’de triade’ genoemd. De oprichters, onderwie de bevlogen huisarts Dick Kaasjager, wilden een nieuwe maatschappelijke ggz ontwikkelen. Niet het psychiatrisch ziekenhuis moest hierin leidend zijn, maar de triade. ’We kregen subsidie van de gemeente, wat in de jaren tachtig heel bijzonder was’, vertelt medisch antropoloog Beijers, later manager van het Steunpunt GGZ Utrecht. Het Basisberaad zette, vanaf 1987 als eerste cliëntgestuurde organisatie, een succesvolle lobby op om overheidsgeld binnen te halen. Eigenlijk waren de wegloophuizen, die eind jaren zeventig op meerdere plaatsen in het land ontstonden, al een eerste vorm van cliëntsturing. Maar die richtten zich meer op zelfstandig wonen, de behandeling die daarbuiten plaatsvond, bleef ’aanbodgericht’, van regie over eigen herstel was nog geen sprake. Dat perspectief begon zich in de jaren negentig met de terug-naar-de-stadbeweging echt te ontwikkelen. Zelfbewuste cliënten/patiënten eisten betere hulp en namen hiertoe allerlei initiatieven. Huub Beijers werkte in die tijd ook bij de koepelorganisatie LPR, Landelijke Patiënten Raden, met als taak ggz-cliënten/activisten op regionaal niveau bij elkaar te brengen. ‘Je zag begin jaren negentig overal nieuwe kleine organisaties ontstaan waarin cliënten en ex-cliënten actief waren’, vertelt hij. Zij werden hierbij gesteund door kritische werkers, onderzoekers, familieleden en de zorgverzekeraars die met kleine subsidies de geestelijke gezondheidszorg prikkelden om te vernieuwen. Het Rotterdams Basisberaad praatte mee in het Corsendonk Beraad, een overleg over zorgvernieuwing geïnitieerd door de meest verlichte bestuurders van Nederlandse ggz-instellingen. Om de inmiddels wat verstarde organisaties als de Cliëntenbond te activeren, hield Beijers in Rotterdam het ’Zomerhofberaad’, waar ggz-activisten uit het hele land naar toe kwamen om over zorgvernieuwing te praten. Gesteund door de zorgverzekeraars zorgde de cliëntenbeweging er mede voor dat voor zorgvernieuwing een behoorlijke geldsroom op gang kwam. ’Participatie’, ‘cliëntgestuurd’ en ‘cliëntgericht’ werden in die zoektocht naar vernieuwing eind jaren negentig sleutelwoorden. Niet de psychiater of de hulpverlener bepaalt wat er moet gebeuren, maar mensen staan zelf aan het roer van hun eigen herstelproces, dat was het idee. Op verschillende plekken, met Eindhoven voorop, namen regionale cliëntenbelangenbureaus daarvoor initiatieven. Toenmalig minister Els Borst van Volksgezondheid gaf deze nieuwe ontwikkelingen in 1998 ook een plek in de zorgfinanciering, de Awbz (later deels opgegaan in de WMO, Wet Maatschappelijke Ondersteuning). In deze vernieuwingsbeweging kwam er steeds meer aandacht voor de arbeidsmarktpositie van mensen met psychische problemen als cruciale voorwaarde voor hun herstel . Pandora had daarvoor al eerder in de jaren negentig een krachtig pleidooi laten horen. Door al deze ontwikkelingen was zorgvernieuwing inmiddels beleid geworden, een kwestie van overleg met instituties en financiers, vaak georganiseerd via regionale verbanden en in samenwerking met ggz-instellingen. Deze assimilatie in het beleid had ook een keerzijde: de organisaties die de cliëntenbeweging ooit op de kaart hadden gezet, verloren hun bestaansrecht. In 2010 gingen Pandora en Geestdrift (voortzetting van de vroegere Cliëntenbond) op in het Landelijk Platfom GGz. Familie- en cliëntenorganisaties hadden zich al vanaf 2005, op aandringen van de rijksoverheid, bij deze organisatie aangesloten. Zo ontstond een koepel van cliënten- en familieverenigingen die naar eigen zeggen de belangen van 1 miljoen mensen behartigt – het aantal dat jaarlijks gebruik maakt van de geestelijke gezondheidszorg. In 2016 volgde een nieuwe stap: het Landelijk Platform GGz, het Fonds Psychische Gezondheid en Korrelatie verenigden zich onder de naam MIND, waarin informatie, ondersteuning, onderzoek en belangenbehartiging van mensen met de ervaring van psychisch lijden samenkomt. De cliëntenbeweging wilde niet alleen zeggenschap over het eigen herstel, maar ook erkenning van het feit dat psychische problematiek een echte handicap kan zijn. ’Mensen die gehandicapt zijn geraakt door een psychiatrisch verleden hebben net zoveel recht op speciale voorzieningen als andere gehandicapten’, adviseert een door het ministerie in 2000 ingestelde Taskforce Vermaatschappelijking geestelijke gezondheidszorg, waarin onder meer Marlieke de Jonge zitting heeft. Zij is sinds haar jeugd - naar eigen zeggen - ’praktiserend patiënt’ en de eerste betaalde ’cliëntdeskundige’ in de gezondheidszorg. Zij introduceert met het rapport het begrip ’psychisch gehandicapt’, inmiddels een gangbare beleidsterm. Ondertussen is er een aanzienlijk aantal zelfsturingsinitiatieven van de grond gekomen. Pioniers op dit gebied als Scip (Amsterdam) en Roads (Haarlem) haalden inspiratie uit Amerika, waar ’consumer run projecten’ bestonden die op vrijwel alle niveaus werden beheerd en uitgevoerd door ervaringsdeskundigen. Met die voorbeelden in het achterhoofd zijn er in Nederland sindsdien talrijke cliëntgestuurde bedrijven en bedrijfjes tot stand gebracht, waarbij beleid en ontwikkeling grotendeels worden bepaald door (ex-)cliënten. Het initiatief wordt vaak genomen door geïnspireerde hulpverleners in nauwe samenwerking met ervaringsdeskundigen. Fraaie voorbeelden zijn te vinden op de website cliëntsturing.nl. Met al deze initiatieven wordt langzaam maar zeker een anderssoortige – vaak wijkgerichte – psychiatrie zichtbaar. Zo ontkiemt er een ideaal waar in de jaren tachtig van de vorige eeuw de cliëntenbeweging van begon te dromen. |
|
|
|