1841 - De eerste Krankzinnigenwetgeving. Opname `voor eigen bestwil`. 1892 - Johanna Stuten - te Gempt. Eerste patiëntenprotest.
1948 - Anonieme Alcoholisten en lotgenotenhulp. Zelfhulp en ervaringsdeskundigheid in de verslavingszorg. 1964 - Pandora. `Eigen` voorlichting over de psychiatrie. 1972 - Corrie van Eijk-Osterholt: Laten ze het maar voelen.... . Start van de `gekken` beweging. 1973 - Dunya Breur en de Cliëntenbond. Een vakbond van de slachtoffers. 1977 - Hans van der Wilk. Eerste ’ervaringsdeskundige’ directeur. 1977 - Drugsgebruikers organiseren zich: MDHG en Junkiebond. Het gebruikersperspectief in de verslavingszorg. 1979 - Wegloophuizen. Weg van de psychiatrie. 1979 - Baas in eigen brein. Protest tegen behandelmethoden. 1980 - Oprichting Landelijke Patiënten Raden. Georganiseerde medezeggenschap van cliënten. 1982 - Helse Hex & Hysterica. Vrouwen- en gekkenbeweging vinden elkaar. 1982 - Moratorium: stop nieuwbouw psychiatrie. Het Amsterdams Model: naar een psychiatrie zonder inrichting. 1984 - Onderdrukking en slachtofferschap. In de schaduw van de Tweede Wereldoorlog. 1984 - Ria van der Heijden, de familie organiseert zich. Ontstaan van categorale patiëntenorganisaties. 1992 - Wilsverklaringen in de psychiatrie. Zelfbinding en Crisiskaart©. 1992 - Wilsverklaringen in de psychiatrie. Zelfbinding en Crisiskaart©. 1995 - Wilma Boevink, ervaringsdeskundig onderzoeker. Boegbeeld van de Herstelbeweging. 1998 - Cliëntsturing. Het heft in eigen hand. 2000 - Ervaringsdeskundige. Een nieuw beroep in de ggz. 		Canon cliëntenbeweging ggz
Toelichting
    homepage   volgende   laatste
De rol van ervaringsdeskundigheid en sociale netwerken in de geestelijke gezondheidszorg wordt steeds belangrijker. Het past in de vernieuwing van de zorg waarbij hulpverlening en zorg niet langer het monopolie zijn van professionals en hun organisaties, maar deze zich juist weten te verbinden met de betrokkenheid van naasten en lotgenoten. Ervaringskennis is daarbij een belangrijke hulpbron geworden die bijdraagt aan het herstel van mensen die op enigerlei wijze in psychische problemen zijn geraakt. In de zogenaamde ‘herstelbeweging’ speelt de inzet van ervaringsdeskundigen een cruciale rol.

Die inzet komt niet vanzelf tot stand. Ook al speelt de eigen ervaring een belangrijke rol, om er echt deskundig in te worden is reflectie op die ervaring en het uitwisselen ervan met anderen noodzakelijk. Om die reden zijn er op dit moment op meerdere plaatsen in het land mogelijkheden om ervaringsdeskundigen te scholen en ze daarmee voor te bereiden op het nieuwe beroep van ervaringswerker in de ggz. Ook aanvullende kennis is hierbij onontbeerlijk. Basiskennis van de ggz/verslavingszorg, kennis van medicijnen, kennis van ziektebeelden, kennis van de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg en de psychiatrie zijn hierbij een must.

Tegen deze achtergrond is het idee ontstaan om de geschiedenis van de cliëntenbeweging in de geestelijke gezondheidszorg te presenteren in een digitale Canon cliëntenbeweging ggz. Cliënten in de geestelijke gezondheidszorg hebben, geholpen door kritische hulpverleners, onderzoekers en naastbetrokkenen, een lange weg afgelegd om in de zelfbewuste positie te komen, waarin zij nu staan. Kennisnemen van die geschiedenis is zeer belangrijk voor het (zelf)bewustzijn van mensen die nu actief worden. Ervaringsdeskundigen en mensen die nu actief zijn in cliëntenraden bij instellingen in de geestelijke gezondheidszorg kunnen zich hiermee bijscholen.

De basis voor deze Canon is gelegd door het boek van Petra Hunsche: De strijdbare patiënt. Van gekkenbeweging tot cliëntenbewustzijn. Portretten 1970-2000. In dit boek, dat in 2008 verscheen, zijn veel hoofdpersonen uit de geschiedenis van de cliëntenbeweging geportretteerd. In deze digitale Canon is gekozen voor twintig vensters, waarin steeds een historische gebeurtenis centraal staat. Soms wordt daarbij teruggegrepen op de inhoud van De strijdbare patiënt, maar voor vrijwel alle vensters is de inhoud geactualiseerd en worden er lijnen doorgetrokken naar het heden.

De keuze voor het ‘vangen’ van de moderne geschiedenis van de cliëntenbeweging in de ggz/verslavingszorg in 20 ‘vensters’ kent uiteraard zijn beperkingen. Er is veel meer gebeurd dan in 20 vensters is te behandelen. Precies om die reden kent elk venster literatuurverwijzingen en aanvullend oorspronkelijk materiaal, zodat de bezoeker desgewenst zich verder kan verdiepen. De vensters bieden dus een soort etalage, waarachter zich nog een heel digitaal magazijn bevindt waarin de bezoeker zelf naar hartenlust kan grasduinen. Onderaan deze pagina zijn de drie voornaamste publicaties over de geschiedenis van de cliëntenbeweging, waar in deze Canon veelvuldig naar wordt verwezen, digitaal voor iedereen toegankelijk gemaakt.

Maar het is nooit volledig. Een digitale Canon kan ook nooit af zijn. Het moet juist een bewegend geheel blijven dat zich voortdurend verbeterd door correcties, aanvullingen en suggesties van mensen die betrokken zijn bij de geschiedenis van cliëntenbeweging ggz. Wij staan voor alles open. Archiefmateriaal, foto’s, boeken – alles wat de moeite van het vermelden waard is, is voor ons interessant. Aarzel daarom ook niet om suggesties aan ons te melden: info@canonsociaalwerk.eu.

Het initiatief tot deze Canon is genomen door Petra Hunsche, auteur van De strijdbare patiënt en Jos van der Lans (algemeen redacteur van de Canon). Daarbij hebben zij ondersteuning gezocht bij een groep deskundigen die beroepshalve en/of ervaringsgewijs een goed overzicht hebben van ontwikkelingen in de sfeer van cliëntenparticipatie, te weten:

  • Arend Jan Heerma van Voss, voormalig eindredacteur van Maandblad Geestelijke volksgezondheid,in 1978 de eerste chroniqueur van de ‘Gekkenbeweging’.
  • Joost Vijselaar is historicus en museoloog en als bijzonder hoogleraar ’Geschiedenis van de Psychiatrie’ verbonden aan het Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis van de Universiteit Utrecht.
  • Michaja Langelaan, is journalist en was tot voor kort hoofdredacteur van het blad Psy. Zij heeft de teksten ook nog eens gecorrigeerd.
  • Gemma Blok verbonden aan Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Geesteswetenschappen, Capaciteitsgroep Geschiedenis. Publiceerde over de geschiedenis van de antipsychiatrie en verslavingszorg.
  • Wouter van de Graaf, sinds 1982 betrokken bij de cliëntenbeweging in de ggz, op diverse manieren: als activist, schrijver van artikelen, organisator van conferenties, bij de introductie van de crisiskaart in Nederland. Sinds 1992 werkzaam als onderzoeker en docent.
  • Harrie van Haaster is een van de oprichters van het Instituut voor Gebruikers Participatie en Beleid (IGPB). Hij is in 1991 gepromoveerd op een proefschrift over cliëntenparticipatie. In het IGPB houdt hij zich onder meer bezig met onderzoek en ontwikkeling van toepassingen die empowerment, vraagsturing en zelfregie van cliënten bevorderen.
  • Doortje Kal was tot december 2013 bijzonder lector kwartiermaken aan de Hogeschool Utrecht. Zij promoveerde in 2001 aan de Universiteit van Amsterdam en is momenteel Projectleider Implementatieprogramma kwartiermaken vanuit de Hogeschool Utrecht en het Landelijk steunpunt kwartiermaken.

Om de Canon cliëntenbeweging ggz ook financieel mogelijk te maken is een flink aantal ggz-instellingen benaderd met de vraag of zij met een financiële bijdrage de productie van deze canon mogelijk zouden kunnen maken. De volgende instellingen hebben daarop positief gereageerd: Altrecht, GGZ Noord-Holland-Noord, GGZ Friesland, Pameijer, Rivierduinen, Kwintes, Lister, Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven en De Kempen, GGZ inGeest, Reinier van Arkel, GGZ Breburg en Hersteltalent.

De Canon is op 22 juni 2016 gepresenteerd in de Tolhuistuin in Amsterdam met een speciaal programma Wat stelt de cliëntenbeweging GGz voor!?, waarbij de 93-jarige Corrie van Eijk-Osterholt als eregast aanwezig was. Lees hier het verslag.

Amsterdam, 28 juni 2016
Jos van der Lans en Petra Hunsche

Publicatiedatum: 28-06-2016
Datum laatste wijziging :10-07-2016
Verder studeren
Aanvullend materiaal
Links
    homepage   volgende   laatste