Canon gehandicaptenzorg
(gericht op de zorg voor mensen met een verstandelijk beperking)
Deze Canon gehandicaptenzorg gaat over de moderne geschiedenis (vanaf 1800) van de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. De Canon laat zien hoe deze zorg zich heeft ontwikkeld. Mensen die eerst als misbaksels werden weggezet, werden langzaam maar zeker steeds meer bejegend als volwaardiger burgers. De Canon vertelt het verhaal van dit gestage proces van emancipatie.
Wie de geschiedenis venster voor venster aan zich voorbij ziet trekken, kan niet anders dan een gevoel van trots krijgen. Er was veel ellende, er is veel vooruitgang. De Canon laat ook zien dat niet elke vernieuwing verbetering bracht en dat er van alles mis kan gaan, ook in onze tijd. Elk venster vertelt een verhaal over een opmerkelijke gebeurtenis of trend die van invloed is geweest in het denken en doen met betrekking tot mensen met verstandelijke beperkingen.
Aan de canon is meegewerkt door een groot aantal auteurs met gespecialiseerde kennis uit het veld, de journalistiek en de wetenschap. De eerste versie ging online in september 2012 en werd gereviseerd in 2014, toen ook een boekeditie is verschenen. In 2023/24 is de Canon opnieuw volledig geactualiseerd en met tien vensters uitgebreid. Deze uitbreiding is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de VGN - Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.
> Maatschappelijke aandeelhoudersActueel
Onafhankelijke Clientondersteuning toen, nu en straks
Voor het tienjarig bestaan van de Beroepsvereniging van Cliëntondersteuners met kennis van Beperkingen (BCMB) hebben Evelien Tonkens en Thomas Kampen (Universiteit van Humansitiek) een rapport gepubliceerd over de rol van cliëntondersteuners. Zij gaan daarvoor terug in de geschiedenis. Cliëntondersteuning heeft zich ontwikkeld van kleinschalige initiatieven om burgers te ondersteunen in het contact met zorginstellingen, tot een wettelijk verankerde functie in de Wmo en de Wlz. Deze geschiedenis laat zien dat cliëntondersteuning steeds meebewoog met veranderingen in de verzorgingsstaat: van nadruk op collectieve rechten en instituties naar nadruk op eigen kracht, participatie en maatwerk. Daarmee is het vak telkens opnieuw gedefinieerd in de wisselwerking tussen beleid, instituties en maatschappelijke verwachtingen. Dat zal in de toekomst niet veel anders zijn.
Alle vensters:
Verankering van mensenrechten in de wet
2016 – 2CU, ‘Wij zien je wel’ en ZEVMB
Eindelijk aandacht voor mensen met Zeer Ernstige Verstandelijke en Meervoudige Beperkingen (ZEVMB)
2015 – Participatiesamenleving
Van verzorging naar meedoen (of verwaarlozing?)
2014 – NIPT – de Niet Invasieve Prenatale Test
Steeds geavanceerder prenataal onderzoek en een inclusieve samenleving: gaat dat samen?
2011 – Strijden tegen bureaucratie
Hoe de zorg uit zicht verdween door het woud van regels
2010 – LVB: de onzichtbare beperking
Overtegenwoordigd in de verkeerde statistieken
2009 – Ontstaan van het vakgebied Disability Studies in Nederland
`Nothing about us without us`
2009 – Rechtszaak baby Hendrikus
Ouders met een verstandelijke beperking
2007 – Aandacht voor clienten met migratieachtergrond
Rekening houden met de eigen cultuur van cliënten
2006 – VN Verdrag inzake de rechten van mensen met een handicap
Nederland doet tien jaar over ratificatie
1996 – Persoonsgebonden budget (PGB)
Eigen regie over zorg = regie over het eigen leven
1995 – De metamorfose van instituutszorg
Instellingsterreinen buiten of binnen de samenleving
1991 – Wat een ROTWOORD is dat!
De zoektocht naar passend taalgebruik
Onmacht op herhaling
1985 – Belangenvereniging Onderling Sterk
LFB - echte zeggenschap over eigen leven
1981 – Arts VG - arts voor verstandelijk gehandicapten
Een specialisme in ontwikkeling
1979 – Ad van Gennep - eerste hoogleraar
Wetenschappelijk onderzoek binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg
1978 – Het Nollen-syndicaat en de hardnekkige zorgfraude
Zorggelden als bron voor zelfverrijking
1978 – Schedelmetingen in Huize Assisië
De affaire-Huijsmans als schoktherapie voor modern denken
1975 – Atelier Sterrenberg - eerste dagbestedingsatelier in Nederland
Kunst van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische achtergrond
1974 – Carel Muller & Nieuw Dennendal
Van verdunning naar vermaatschappelijking
1968 – Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)
Van nationaal recht op zorg naar gemeentelijk maatwerk
1967 – Lichamelijke integriteit en het recht op seksualiteit
Vrijheid versus kwetsbaarheid
1962 – Open Het Dorp – technologie schiet te hulp
Zorgtechnologie bevordert eigen regie
Van Z-verpleging naar ondersteunende en gespecialiseerde begeleiding
1955 – Eerste gezinsvervangende tehuizen
Zelfstandig wonen in een groep
1952 – Van ouderverenigingen tot ouderinitiatieven 3.0
Actieve ouders tussen behoudzucht en vernieuwingsdrang
1943 – Het Apeldoornsche Bosch
De moord op joodse psychiatrische patienten, verstandelijk gehandicapten en hun begeleiders
1923 – De wagenbaan van Jacob Juch
Het groeiende belang van bewegen
1921 – Pier de Boer - ’ambtenaar van de nazorg’
’Mijn instrumenten zijn mijn schoenen’
1920 – Het experiment van Meester Wepster
De beschermde werkvoorziening
.. en de selectie voor het Buitengewoon Onderwijs
1896 – De bijklasse van Meester Köhler
Het begin van het buitengewoon onderwijs
1891 – ’s Heeren Loo in Ermelo
Groei van gespecialiseerde inrichtingen
1855 – De Haagse Idiotenschool van dominee Van Koetsveld
De eerste school in Nederland voor speciale kinderen
Zwakzinnigheid als ziekte
1801 – Victor - de Wilde van Aveyron
Het begin van opvoeding van idioten
1800 – Voorgeschiedenis (tot 1800)
De lange weg naar specifieke zorg