1991 Bolkestein opent debat over multiculturele samenleving
.....en oogst een storm van kritiek
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
Op 12 september 1991 levert VVD-leider Frits Bolkestein een bijdrage aan de opiniepagina van de Volkskrant over de multiculturele samenleving die de nodige stof doet opwaaien. Zijn artikel betrekt drie stellingen. Ten eerste dat de beleidsdoeldoelstelling ‘integratie met behoud van identiteit’ niet deugt, omdat het een op gespannen voet staat met het ander. Ten tweede dat de Nederlandse samenleving een aantal fundamentele beginselen kent waarover niet gemarchandeerd kan worden. ‘Ook niet een klein beetje.’ Als voorbeelden van deze beginselen noemt hij: de scheiding van kerk en staat, de vrijheid van meningsuiting, de verdraagzaamheid en de non-discriminatie. Ten derde dat een beschaving die deze beginselen in ere houdt hoger staat dan een beschaving die dat niet doet. Een afwijzing dus van het cultuurrelativisme, deze hierarchische ordening ten principale ontkent.

Universele waarden
Bolkestein stelt dat ‘in de wereld van de islam’ deze universele waarden regelmatig worden veronachtzaamd. ‘Hoeveel meisjes worden hier tegen hun zin uitgehuwelijkt? De wijze waarop vrouwen worden behandeld in de wereld van de islam, is een smet op het blazoen van die beschaving’, schrijft Bolkestein, verwijzend naar een Turkse theoloog die het slaan van vrouwen had goedgekeurd. Hij vraagt zich af: ‘Hoe moeten de islamitische minderheid en de niet-islamitische meerderheid zich tot elkaar verhouden?’ De multiculturele samenleving vindt in de liberale principes haar begrenzing, cultuurrelativisme is uit den boze als het om de westerse grondrechten gaat.

Bolkestein zet zich dus af tegen het adagium ‘integratie met behoud van identiteit’, het motto van het Nederlandse regeringsbeleid uit de jaren tachtig. Alles moet in de ogen van Bplkestein gericht worden op integratie. Moslimscholen zijn daarin contraproductief. Zij versterken de culturele identiteit van islamitische minderheden, maar bemoeilijken daardoor de integratie. Bolkestein: ‘Het ontstaan van zwarte scholen is te betreuren. Gescheiden scholen zijn immers voorbodes van een gescheiden samenleving. Gaan islamitische scholen niet juist de segregatie versterken? Welke islam wordt daar onderwezen: de ruimdenkende of de fundamentalistische.’

Bolkestein wijst zijn tegenstanders erop dat onder de oppervlakte een heel nationaal debat op informele wijze aan de gang is, dat echter niet in het openbaar of in de politieke arena’s wordt gevoerd. ‘Kiezers vinden dat de politiek onvoldoende kennis neemt van hun problemen. Het vraagstuk van minderheden is een probleem dat voortdurend over de tong gaat in kroeg en kerk. Als dat niet genoeg wordt weerspiegeld in Den Haag, dan zeggen de kiezers: waarom zou ik nog stemmen? Een volksvertegenwoordiger die voorbijloopt aan wat er leeft bij het volk is geen knip voor de neus waard.’

Grove generalisaties
De opiniebijdrage van Bolkestein was tegen het zere been van weldenkend Nederland, al zeker voor voor de lezers van de Volkskrant. De redactie ontving honderden reacties waarin schande werd gesproken over het feit dat de krant haar kolommen had geopend voor dit controversiële geluid, dat volgens vele koren op de molen was van de racistische partij Centrum-Democraten van Hans Janmaat. Op het ministerie van Binnenlandse Zaken werd niet veel later een samenvatting gemaakt van het debat die naar 88 artikelen verwijst. Verreweg de meeste waren kritisch. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) schetste de discussie in zijn Sociaal en Cultureel Rapport 1998 als volgt: ‘Er volgt een storm van protest. Bolkestein wordt beschuldigd van grove generalisaties.’

De verontwaardiging zorgde er wel voor dat het door Bolkenstein gewenste debat in feite niet werd gevoerd. Althans: niet in de publieke arena. Onderhuids, in oude volksbuurten en slechtere stadswijken woekerde de onvrede over de multiculturele samenleving echter voort. Om tien jaar later als een vulkaan bovengronds te komen in wat later als de Fortuyn-revolte werd betiteld. Weer twintig jaar later haalt de de PVV een monsteroverwinning in de verkiezingen van 2023 met een programma over de islamisering van Nederland waarbij het artikel van Frits Bolskestein bleekjes afsteekt.

Publicatiedatum: 18-09-2024
Datum laatste wijziging :18-09-2024
Auteur(s): Jos van der Lans,
Verwante vensters
Literatuur
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste