2010 Social Inclusion Games - sport en beweging
Een nieuw hoofdstuk in de normalisatie van daklozen?
eerste   vorige   homepage  
 
In de eerste week van augustus 2010 vond in Nederland een uniek evenement plaats: de Social Inclusion Games. Een week lang streden meer dan duizend deelnemers, de meeste met een verleden als dak- en/of thuisloze of als slachtoffer van huiselijk geweld, uit acht Europese landen met ziel en zaligheid op de velden en in de sporthallen van de campus van de Universiteit Twente. Het was niet de eerste keer dat in Nederland deze groep aan het sporten sloeg. Al in 2003 werd het eerste Nederlands kampioenschap voetbal voor dak- en thuislozen georganiseerd: de Dutch Homeless Cup, een evenement dat sindsdien elk jaar in een andere gemeente wordt georganiseerd. Het winnende team verdient een reis naar de World Homeless Cup. Wie dat een eeuw geleden had voorgesteld, was vreemd aangekeken. Een laveloze zwerver op een voetbalveld of atletiekbaan zou toen onmiddellijk op de lachspieren hebben gewerkt.

Dak- en thuislozen zijn door de eeuwen heen vooral vereenzelvigd met overlast, ongezondheid en criminaliteit. De zeldzame gevallen dat ze op hardlopen werden betrapt, deden ze dat uit lijfsbehoud, omdat de autoriteiten hen op de hielen zaten. Een perspectief om op een ongedwongen wijze mee te doen, werd hun niet of nauwelijks geboden. Pogingen om hen via afgedwongen fysieke arbeid in veen- of landbouwkoloniën tot gezonde levens te brengen, bleken weinig succesvol. Weliswaar groeide vanaf de negentiende eeuw een steeds groter netwerk van instellingen die dak- en thuislozen opvang, zorg en dagbesteding boden, maar ook vanuit deze beschermde omgevingen bleef het moeilijk om de oversteek naar een gewoon dagelijks leven te maken. Een dak boven het hoofd, soep in je bord en hulp om ervoor te zorgen dat je in ieder geval niet op straat hoefde te leven – daar moest grosso modo de dakloze het mee doen.

Tot aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Vlak na de eeuwwisseling ontstond er enthousiasme voor het idee dat een gezonde geest in een gezond lichaam ook voor dak- en thuislozen – en andere kwetsbare mensen – heel belangrijk is om werkelijk deel uit te maken van de samenleving. En sporten biedt daarvoor niet alleen de mogelijkheden; het heeft ook nog eens een heel aangenaam bijeffect. Want via sporten verbinden mensen zich, zoeken ze elkaar op, moeten ze wat met elkaar doen. Sport verleidt mensen tot maatschappelijke participatie – niet als doel, maar als middel; niet gedwongen, maar volgens de wetten van het plezier. Zo ontstond het programma Meedoen!, gefinancierd door de rijksoverheid en uitgevoerd door de Federatie Opvang.

Uiteindelijk leidde dat programma in de zomer van 2010 tot de spectaculaire Social Inclusion Games, onder bescherming van het Internationaal Olympisch Comité (IOC), georganiseerd door Humanitas Onder Dak en de Federatie Opvang. Jacques Rogge, president van het IOC, zond de deelnemers de volgende boodschap: ‘Meer dan ooit is het IOC overtuigd van de positieve rol van sport als katalysator in de samenleving van vandaag. Fysieke activiteiten en sport zijn onderdeel van de menselijke en sociale ontwikkeling. Zij dragen bij aan sociale cohesie, wederzijdse tolerantie en integratie.’ Een deelnemer zei het na afloop als volgt: ‘We hebben een keer goud, een keer zilver en twee keer brons gehaald. We stonden dan ook te glunderen op het podium. We waren helemaal trots op onszelf, we horen erbij.’

Sport en bewegen bieden de opvangsector een nieuw perspectief. Het levert de ingang om echt iets bij te dragen aan de ‘sociale kwaliteit’ van mensen. In de dienstverlening gaat het immers niet alleen om materiële zaken, zoals huisvesting, werk en inkomen – hoe belangrijk die verder ook zijn. Wat het succes van het programma Meedoen! nu juist laat zien, is dat daar nog een ervaringsdimensie aan vooraf gaat: de ervaring van vriendschappen, van sociale netwerken, van het gevoel ergens bij te horen. Je thuis voelen in deze sociale dimensie van het bestaan is misschien wel de belangrijkste voorwaarde voor zelfredzaamheid. Daar kun je mensen niet toe verplichten, dat kun je ook niet afdwingen; daar moet je een natuurlijke gelegenheid voor bieden, een ongedwongen sfeer. Het bijzondere is dat sport en beweging voor daklozen – waar we het misschien het minste van verwachten – precies die gelegenheid bieden. Het is een even aangenaam als effectief vliegwiel om de sociale dimensie van het bestaan binnen te treden. Het lijkt erop dat daarmee een nieuw hoofdstuk in de ‘normalisatie’ van dak- en thuislozen kan worden geschreven.

Publicatiedatum: 15-03-2012
Datum laatste wijziging :04-10-2014
Auteur(s): Bernd Timmerman,
Verwante vensters
Links
Studieopdrachten Klik hier om de studieopdrachten te bekijken
Video



Begin augustus 2010 werden de tweede Social Inclusion Games georganiseerd op de campus van de Universiteit van Twente in Enschede. Hier een registratie van de opening.



NOS Headlines - Social Inclusion Games 2010



Hoogteopunten van de eerste dag van de Homeless World Cup 2011 in Parijs.

eerste   vorige   homepage