Liefdadigheid naar Vermogen Maarten van der Linde en Ties Limperg
Liefdadigheid naar Vermogen
Door en voor Amsterdamse burgers (1871-1941)

Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2019
ISBN 9789087048075
€ 35.00
Bestellen
    overzicht   volgende   laatste
Het genootschap Liefdadigheid naar Vermogen (LNV) werd in 1871 door drie idealistische jongeren opgericht. Louis Blankenberg was 18 toen hij samen met zijn broer van 16, zusje van 13 en een vriend van 17 nam hij in Huize Blankenberg op de Raamgracht 8 het initaitef. Zij begonnen met een handjevol donateurs (vooral familie en kennissen), werd LNV al na enkele jaren een bekend en toonaangevend instituut omdat het in Nederland als eerste de armenzorg moderniseerde. Daarmee werd het ook een bakermat van het nieuwe beroep maatschappelijk werk.

Maarten van der Linde en Ties Limperg hebben vanaf 2011 bijna acht jaar gewerkt aan het documenteren en ordenen van de geschiedenis van Liefdadigheid naar vermogen. Het resultaat van dit monnikenwerk werd op 11 december 2019 gepresenteerd in de vorm van een prachtig verzorgd boek, dat met hardcover omslag en 453 pagina de omvang heeft van een stoeptegel. Het is met recht een monumentale studie geworden, die laat zien dat er in de tweede helft van de negentiende eeuw een generatie bevlogen mensen opstond die de maatschappij ten goede wilde veranderen en daarvoor zelf actief de handen voor uit de mouwen stak. Het boek laat zien dat het ontstaan van armenzorg niet iets is van ’welbegrepen eigenbelang’ van de heersende klasse, ook niet iets was dat gebaseerd was op een soort zieligheidsmedelijden; nee, het begin van de armenzorg werd gedragen door bevlogen mensen die eerder te vergelijken zijn met de jonge generaties die een eeuw later universiteiten bezette en regenten het leven zuur maakte met hun acties voor inspraak en ’structurele veranderingen’.

Liefdadigheid naar Vermogen wilde het verschil maken: intensief en persoonlijk contact, bevorderen van zelfhulp, geen onderscheid naar geloof, maximaal vijf gezinnen per vrijwilliger. LNV hielp met een renteloos voorschot, saneren van schulden en bemiddeling naar werk. De werkwijze van LNV werd in Amsterdam maar ook landelijk toonaangevend. LNV werd zo de bakermat van het modern sociaal werk, maar bevorderde ook de samenwerking binnen de gemeente Amsterdam. Tientallen jaren was Louis Blankenberg de inspirator. Aan zijn biografie wordt in dit boek terecht zeer uitvoerig aandacht besteed. In feite is hij een soort godfather van het sociaal werk. Blankenberg organiseerde van alles; hij dook op in tal van besturen en stond in 1900 aan de wieg van het Tijdschrift voor Armenzorg, waar hij een kleine twintig jaar redactiesecretaris van was. In feite bestaat dat Tijdschrift nog steeds, zij het in een andere naam: Tijdschrift voor sociale vraagstukken.

Misschien wel het meest fascinerend zijn de kleine 550 minibiografietjes die de auteurs in bijlage 6 van het boek presenteren. Pagina’s achter elkaar lezen we de namen van de huisbezoekers met gegevens over welke functie ze precies bekleedden en in welke districten ze werkten. Want zoals we nu de steden in wijken en wijkteams hebben ingedeeld, deed met dat in de tweede helft van de negentiende eeuw ook. Er op af, opereren in de leefwereld van de mensen om wie het ging: ‘Juist met eigen oogen zien is doeltreffend, en maakt zo oneindig dieperen indruk.’

Zo staat het boek vol met tegeltjeswijsheden die vandaag de dag op de burelen buurt- en wijkteams niet zouden misstaan en waarvan we dus ten onrechte denken dat we het allemaal zelf bedacht hebben. Dit kloeke boek laat niet alleen zien dat dat dus allerminst waar is, maar - en dat is veel belangrijker - dat het sociaal werk anno 2019 in een lange en prachtige traditie staat. Dat maakt deze studie zo relevant, want het zou heel goed zijn als niet alleen professionals beseffen dat ze een traditie vertegenwoordigen, maar het zou ook heel goed zijn als het zou doordringen tot bestuurders, politici en ambtenaren die aan de knoppen van de financiële middelen staan. Dat kan veel oppervlakkige beweringen en gemakzuchtige ’moderne’ beslissingen voorkomen. (JvdL)

Recensie in Het Parool, d.d. 9 februari 2020.
****-recensie in het NRC, d.d. 30 januari.


Beoordeling redactie:
    overzicht   volgende   laatste