Lees alvast een fragment

Wat is humanisme?’ De vraag wordt gesteld in David Nobbs’ komische roman Second from Last in the Sack Race uit 1983 tijdens de oprichtingsvergadering van de Thurmarsh Grammar School Bisexual Humanist Society – ‘biseksueel’ omdat het een genootschap is voor zowel meisjes als jongens (twee geslachten). Er volgt een chaotisch gesprek. Een van de meisjes antwoordt dat de term verwijst naar de Renaissance, waarin men probeerde te ontsnappen aan de Middeleeuwen. Ze bedoelt de literaire en culturele opleving in de veertiende en vijftiende eeuw in Italiaanse steden zoals Florence, geleid door energieke, vrijdenkende intellectuelen. Dat is onjuist, zegt een ander lid van het genootschap. Humanisme staat voor ‘vriendelijk zijn, goed omgaan met dieren en dingen, liefdadigheid, het bezoeken van oude mensen en dergelijke’. Een derde lid merkt op dat je ‘humanistisch’ op die manier verwart met ‘humanitair’. Een vierde protesteert dat ze hun tijd verdoen met deze discussie. Het humanitaire groepslid reageert nijdig: ‘Wil je zeggen dat het helpen van zieke dieren en het zorgen voor oude mensen tijdverspilling is?’

De criticaster komt nu met een heel andere definitie. ‘Het is een filosofie die het bovennatuurlijke verwerpt, de mens als een natuurlijk wezen beschouwt, en pleit voor de essentiële waardigheid van de mens en zijn vermogen tot zelfrealisatie door het gebruik van de rede en de wetenschappelijke methode.’ Zijn woorden vallen goed, totdat iemand anders een probleem opwerpt: er zijn ook mensen die in God geloven en zichzelf humanist noemen. Aan het einde van de bijeenkomst is iedereen nog meer in verwarring dan aan het begin.