Wellicht zijn ze niet de eerste eeuwelingen van Nederland geweest, maar wel de eersten die wij konden terugvinden. In februari 1927 wordt weduwe Thimothia Heerschap in Bussum 100 jaar oud, in augustus volgt weduwe Magnée in Maastricht. Een eeuweling was toen zo uitzonderlijk, dat het groots gevierd wordt. Weduwe Magnée kreeg zelfs de zegen van de paus.

Weduwen Heerschop en Magnée kunnen symbool staan voor de vergrijzing die uit haar startblokken komt. De term kwam toen al wel enkele decennia af en toe in de Nederlandse nieuwsmedia, maar dan met een heel andere betekenis. Er werd volop reclame gemaakt voor het gebruik van Oud Cartagena’s berg-plantolie (en wat later vitamine B) tegen de vergrijzing van de haren op latere leeftijd. Een heel andere betekenis, maar de veelheid van advertenties hiervoor is misschien wel een eerste teken van expansie van de oudere generatie. De eerste keer dat het begrip vergrijzing in de nieuwsmedia verschijnt in de betekenis die wij het nu geven, is in de Provinciale Drentsche en Asser courant van 12 mei 1934, weliswaar over de specifieke vooroorlogse situatie van joden in Duitsland. In 1939 gebruikt de Limburgse courant opnieuw de term, ditmaal voor Nederland: “De vergrijzing van Nederland is ingetreden en het verschijnsel zal wel aanhouden.”

Die voorspelling komt zeker uit, de vergrijzing zet zich stevig verder. De levensverwachting blijft stijging en het aantal eeuwelingen neemt dermate toe dat het minder bijzonder wordt. Tot midden 20ste eeuw is de stijgende levensverwachting voornamelijk het gevolg van het terugdringen van kindersterfte, onder meer door het bedwingen van besmettelijke ziekten en betere leefomstandigheden (voeding, hygiëne, huisvesting, …). Vanaf midden 20ste eeuw stijgt ook de levensverwachting van ouderen, onder meer door betere leefomstandigheden, gezondere leefstijl en specifieke aandacht van de geneeskunde voor deze doelgroep.

De dames Heerschap en Magnée waren als eeuweling in 1927 een grote uitzondering en kregen veel aandacht. De voorspelling is dat de leeftijd van 100 bereiken zo frequent gaat voorkomen, dat zelfs de burgemeester er niet even voor langskomt. Daarmee is meteen de vraag gesteld of die stijgende levensverwachting ergens een plafond zal bereiken, of nog lange tijd kan verder stijgen. Daarover verschillen helaas onderzoekers van mening, er lijkt recent wel sprake te zijn van een minder sterke stijging (wat nog geen daling is!).
het ouderdomsrecord in Nederland staat momenteel op naam van Henny van Andel-Schipper die 115 jaar oud werd (1890-2005), de nu nog levende oudste Nederlandse inwoner is Geertje Kuijntjes (1905).

De stijgende (gezonde) levensverwachting is een gigantisch succesverhaal. Maar het heeft ook enkele uitdagingen als gevolg, zoals het betaalbaar houden van de verzorgingsstaat (cf. discussies over verhoging van de pensioenleeftijd) en het meer voorkomen van leeftijd gerelateerde chronische aandoeningen zoals dementie. Maar misschien moet die verdere stijging van de (gezonde) levensverwachting niet eens onze prioriteit zijn. Die cijfers verbergen immers een enorme ongelijkheid naar inkomen en opleidingsniveau. De levensverwachting voor mannen met hoger onderwijs ligt op 83.3 jaar, wie niet meer dan vmbo heeft ligt dat op 76.8 jaar, een verschil van 6.5 jaar! Inzake gezonde levensverwachting ligt dat verschil zelfs op ruim 14 jaar. En de afgelopen decennia werd die gezondheidsongelijkheid niet kleiner.

De stijging van de levensverwachting is natuurlijk niet de enige demografische ontwikkeling van de afgelopen eeuw. Andere ontwikkelingen zijn toename van de bevolking (naar 17+ miljoen), kleinere gezinnen (Thimothia Heerschap werd in 1927 geboren in een gezin met 15 kinderen!), grotere diversiteit van (wedersamengestelde) gezinsvormen, hogere scholingsgraad en etnische (super)diversiteit.