1846 Alexander Maconochie
Pionier van de voorwaardelijke invrijheidsstelling
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste
Alexander Maconochie werd in 1787 in Edinburgh (Schotland) geboren. Afkomstig uit een welgesteld milieu, genoot hij een gedegen opleiding. Alexander was een begaafd student en een academische loopbaan lag in het verschiet, maar hij werd marineofficier. In 1811 verging zijn zeilschip en raakten alle opvarenden in Franse krijgsgevangenschap. Na drie ellendige jaren werd Maconochie uit detentie ontslagen; hij pakte zijn beroep weer op en vocht mee tijdens de Brits-Amerikaanse oorlog (1812-1815).

Na elf turbulente dienstjaren verliet Maconochie de Koninklijke Marine. Hij kreeg ‘wachtgeld’ en trok zich terug op het platteland. Daar schreef hij artikelen over geografie en koloniale aangelegenheden, trad hij in het huwelijk en werd hij vader. Op een gegeven ogenblik was hij niet meer in staat zijn gezin te onderhouden. Samen met zijn gezin verhuisde hij naar Londen om een betaalde baan te vinden (1828). Hij stichtte The Royal Geographical Society (1830) en werd hoogleraar geografie (1833-1836).

In of omstreeks 1836 gaf The Society for the Improvement of Prison Discipline Maconochie opdracht om een onderzoek in te stellen naar de behandeling van gevangenen op Van Diemensland (Tasmanië, Australië). Alexander bezocht Hobart, de hoofdstad van dit eiland. In deze havenstad was een strafkolonie gevestigd. Hetgeen Maconochie daar zag en hoorde shockeerde hem: strafkolonisten werden geboeid, geschopt, geslagen, gegeseld, door wilde honden bewaakt en opgejaagd. Nauwgezet registreerde Maconochie zijn bevindingen. Zijn (concept)rapport veroorzaakte grote commotie (1838). Van hogerhand werd hem verzocht zijn rapport te herschrijven, hetgeen hem absoluut niet zinde. Op slinkse wijze wist hij de oorspronkelijke versie te publiceren. Door politieke druk werd hij uiteindelijk ontslagen.

Wat als projectopdracht begon, veranderde nu in een persoonlijke missie. Als strafhervormer werd Maconochie vooral bekend vanwege zijn ‘marks system’. Door goed gedrag konden gevangenen ‘bonuspunten’ (‘marks’) vergaren. Deze punten konden gebruikt worden om staftijd af te kopen of tabak, schoenen en kleren te kopen. Het ‘marks system’ was onderdeel van een penitentiair of resocialisatieproces. Zij die zich niet hielden aan gemaakte afspraken of zich misdroegen, werden niet gemarteld, maar verloren een aantal van hun bonuspunten. Niet alleen afzonderlijke gevangenen, ook groepen gevangenen konden bonuspunten behalen. Zodoende werd onderlinge solidariteit ingeoefend. Wanneer heel het penitentiaire of resocialisatieproces voltooid was, volgde invrijheidstelling.

In 1840 werd Maconochie commandant van strafkolonie Norfolk Island; een eiland tussen Australië, Nieuw-Zeeland en Nieuw-Caledonië. Maconochie wist het repressieve strafklimaat drastisch te veranderen. Met zijn ‘marks system’ boekte hij succes. Zo wist hij de gewelddadige Charles Anderson te motiveren een kudde onwillige ossen te temmen. Door Charles’ omgang met deze kudde veranderde zijn houding en gedrag in positieve zin. Ondanks successen werd Maconochie toch ontslagen: fanatieke tegenstanders vonden hem lang niet steng genoeg. In 1844 arriveerde Maconochie met zijn gezin opnieuw in Londen, wederom op zoek naar een baan.

In 1846 publiceerde Maconochie Crime and Punishment: The Mark System. Het werd een bestseller. Schrijver Charles Dickens was een van de velen die geraakt werden door zijn denkbeelden en hem in woord en daad steunden. Drie jaar later volgde zijn benoeming tot leidinggevende van een gevangenis in Birmingham. Opnieuw ontstond felle kritiek op zijn denk- en handelwijzen. Weer werd hij ontslagen. Zijn opvolger, een intrigant en hardliner, moest zich voor een speciale commissie verantwoorden vanwege zijn agressieve handelwijzen. Behalve tegenstanders had Maconochie ook voorstanders. Sir Walter Frederick Crofton (1815-1897), directeur van de Convict Prisons Board, werkte het ‘marks system’ verder uit. Dit door Crofton ontwikkelde en ingevoerde systeem noemen wij het ‘Ierse systeem’, een strafsysteem dat later ook in andere Angelsaksische landen werd toegepast.

Na een leven vol hoogte- en dieptepunten stierf Alexander Maconochie eind 1860 in Morden, niet ver van Londen, en werd hij begraven op het kerkhof van de Anglicaanse Lawrencekerk.
Pas in de twintigste eeuw ontving Maconochie de waardering die hem toekomt. Thans wordt hij veelvuldig geëerd. In Australië zijn verschillende reclasseringscentra zijn naar hem vernoemd. “Maconochie was een hervormer. Zijn denkbeelden en maatregelen vormen de basis van ons westers strafrechtsysteem", aldus John Berry, auteur van Alexander Maconochie of Norfolk Island.

Publicatiedatum: 08-01-2017
Datum laatste wijziging :09-01-2017
Auteur(s): Marcel Krutzen,
Verwante vensters
Verder studeren
Literatuur
  • Herman Franke (1990), Twee eeuwen gevangen. Misdaad en straf in Nederland. Spectrum, Aula, 266-269.
Aanvullend materiaal
Links
eerste   vorige   homepage   volgende   laatste