Empowerment groeide in de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw in de Verenigde Staten. In de jaren ’80 en ’90 waaide het eerst over naar Groot-Brittannië waarna het begrip ook in Nederland bekendheid kreeg.

Peter van Lieshout (1958) prees begin jaren negentig het thema empowerment aan binnen de sociale sector. Op het eerste inhoudelijke congres van het toenmalige Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW, later in drieën gesplitst en verder gegaan als Nederlands Jeugd instituut (NJi), MOVISIE en Vilans) signaleerde hij grote trends die het toekomstige debat over de sociale sector zouden gaan bepalen. Daartoe behoorde accountability, en ook empowerment. Hiermee introduceerde hij dit begrip in Nederland.

Een gangbare definitie van empowerment is: "Een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie." Volgens Van Lieshout is empowerment er op gericht dat iedereen het leven maximaal mooi kan leiden.

Empowerment is een ’meta’paradigma. Het is een groter geheel waar andere paradigma’s zoals participatie en diversiteit onder kunnen vallen.
Als we kijken naar de vergelijking dan begint empowerment als een complex begrip, je kunt empowerment zien als de stam van een appelboom. Door verder te specialiseren, een toepasselijke paradigma of methodiek te kiezen, krijg je de takken van de appelboom. Door de doelgroep concreet te maken heb je de uiteindelijke appel van deze appelboom. Bij de appel is empowerment pas concreet. Het is lastig empowerment als algemeen begrip te concretiseren omdat het uit meerdere theorieën bestaat. Hoe concreter de doelgroep is waar empowerment op wordt toegepast, hoe concreter de term empowerment wordt.
Empowerment is dat de persoon de kracht in zichzelf vindt zodat deze zelf, met hulp van anderen, het leven aankan. De bedoeling is dat diegene zo zelfstandig mogelijk het leven aankan. Dit wil niet zeggen alleen, juist niet.
Hoe dit wordt bereikt is afhankelijk van de persoon. Dit kan met een diversiteit aan methodieken, daarvoor moet gekeken worden naar wat juist deze persoon nodig heeft. Als dat bekend is dan ben je bij de appel zoals hierboven in de metafoor wordt benoemd.

In het empowermentonderzoek wegen wetenschappelijke (theorie) -, professionele (praktijk) - en ervaringskennis alle drie even zwaar. De bedoeling is deze met en door elkaar te gebruiken, om zo een goed en volledig onderzoek te hebben.
Een belangrijke doelgroep in het empowermentonderzoek zijn de ‘silenced voices’, zoals daklozen en verstandelijk beperkten. Het is de bedoeling dat in het empowermentonderzoek alle doelgroepen worden betrokken zodat elke groep op een evenredige manier invloed heeft.

Tine van Regenmortel (1961) was van 2007 tot 2012 verbonden als lector aan de Fontys Hogeschool Sociale Studies te Eindhoven. Zij richtte haar onderzoek onder andere op empowerment en schreef hier verschillende publicaties over. Volgens haar gaat het bij empowerment over ‘interafhankelijkheid’ en ‘samenredzaamheid’, niet over maximale onafhankelijkheid.

Binnen de GGz stijgt de belangstelling voor empowerment omdat het aansluit bij cliëntparticipatie en vermaatschappelijking en omdat er in preventie veel aandacht voor is. Empowerment kan helpen om de nadruk minder op behandelen en de beperking te leggen en meer op zoek te gaan naar de krachten en competenties in de diverse aspecten van het leven. Daarmee spreek je de kracht van de cliënt aan en kijk je naar de potenties zonder de valkuilen te negeren.