Doorheen de groei van de verzorgingsstaat in de tweede helft van de twintigste eeuw is er met enige regelmaat kritiek geformuleerd op de economische houdbaarheid van deze solidariteit en op de effectiviteit van de ingezette middelen. De Franse historicus Pierre Rosanvallon (1948-) voegt daar echter nog een andere dimensie aan toe met zijn boek uit 1995 (La nouvelle question sociale, in 2000 vertaalt als The new social question). Het gaat volgens hem niet meer alleen over een financiële crisis (kunnen we het betalen) of een ideologische crisis (is de overheid de juiste partner om dit te organiseren), maar om een nieuwe sociale kwestie die roept om een nieuw sociaal contract. Met die term verwijst hij natuurlijk naar de ‘oude’ sociale quaestie van de 19de eeuw.

Maar meer nog vergelijkt Rosanvallon de huidige situatie met het ontstaan van de verzorgingsstaat. Het toenmalige denken, de plannen die Beveridge uittekende voor de verzorgingsstaat, waren doordrongen van een mengeling van enerzijds verzekeringsdenken (het kan iedereen overkomen, ook mij, dus laat ik maar bijdragen aan collectieve verzorgingsarrangementen) en anderzijds solidariteit (ik draag bij uit medeleven met zorgbehoevende burgers). De groei van de verzorgingsstaat en de sociale sector had dus zeker niet alleen met medeleven te maken, maar ook met wel doordacht eigenbelang. Alle burgers hadden midden twintigste eeuw immers ervaren dat zij allemaal buiten hun wil om slachtoffer konden worden. Dat hadden de economische crisis van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog wel duidelijk gemaakt. Daarom was er ook draagvlak om een groot systeem van solidariteit op te zetten en de kosten daarvan over alle burgers te verdelen, naar draagkracht. Iedereen voelde zich immers kwetsbaar.

Rosanvallon argumenteert dat dit verzekeringsdenken aan verval onderhevig is (“the decline of the insurance society”) omdat sociale risico’s veel beter voorspeld kunnen worden. De sluier van onwetendheid is weggetrokken door toegenomen wetenschappelijk inzicht in de verdeling van risico’s. Genetica helpt ziekten te voorspellen, en sociale wetenschappen doen dat voor zorgbehoevendheid. Kenmerken als laaggeschooldheid en anderstaligheid hebben een belangrijke voorspellende waarde als het gaat om beroep doen op diensten uit de sociale sector. Een hoge scholingsgraad hangt dan weer samen met een erg beperkt risico om beroep te moeten doen op die diensten. Daardoor verkleint voor het sterkere sociaal-economische bevolkingsdeel het eigenbelang om (politieke of financiële) steun te verlenen aan de verzorgingsstaat. De verzekeringslogica verkleint want het is bekend dat hun risico om ooit de diensten van die verzorgingsstaat nodig te hebben klein is. Het draagvlak voor de verzorgingsstaat moet dus steeds meer gevonden worden in solidariteit met zorgbehoevende burgers, er is meer behoefte aan "pure solidariteit".
Deze ontwikkeling ondermijnt ook het draagvlak voor sociaal werk en de sociale sector. Zoals evidence based practice een oproep is tot het vergroten van de wetenschappelijke legitimatie van sociaal werk, is het werk van Rosanvallon een "wake up call" omtrent de maatschappelijke legitimatie van sociaal werk. Het vormt tevens het decor voor de toegenomen focus op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid.

Er is een duidelijke link tussen het verkleinen van de verzekeringsgedachte onder verzorgingsstaat en migratie. Veel niet-Westerse migratie betekent nieuwkomers die onderaan de sociale ladder starten en door laaggeschooldheid en anderstaligheid een hoog risico hebben om lange tijd zorgbehoeftig te zijn.