- Home
- Overzicht
- Biografisch portaal
- Sociaal werker van het jaar
-
- Sociaal werk - Algemeen
- Zorg voor de jeugd
- Maatschappelijke opvang
- Geestelijke gezondheidszorg
- Gehandicaptenzorg (vb)
- Maatschappelijk werk
- Vrouwenopvang
- Reclassering
- Volkshuisvesting
- Verslavingszorg
- Cliëntenbeweging GGZ
- Palliatieve zorg
- Autisme
- Beroepsverenigingen
- Samenlevingsopbouw
- ACTUA decentralisaties
- Speciaal onderwijs
- Publicaties + Podcasts
- Webshop
- Aandeelhouders
Zoek je een boek? Bezoek ons:
|
1975 Beschut Wonen: kleinschalige inrichtingszorg Van totale institutie op weg naar vermaatschappelijking |
     |
|
|
Het boek Asylums van Goffman is in de zestiger en zeventiger jaren van grote betekenis voor de verandering van het woon- en leefmilieu van mensen die langdurig van psychiatrische (woon)zorg afhankelijk waren. Goffman omschrijft de bestaande verblijfssituatie in apz-en als een “totale institutie”. Hij schetst de gedragsverandering van mensen die langdurig als groep wonen en werken in een van de buitenwereld afgesneden situatie waar de regels van bovenaf bepaald worden. Hij noemt als gevolgen op het gedrag o.a. apathie, afhankelijkheid en terugtrekgedrag. Deze hospitalisatiethese is van toepassing op situaties als verblijf in gevangenissen of kloosters, maar gaat ook op voor mensen die langdurig verblijven binnen psychiatrische ziekenhuizen. Beschut wonen en beschermd wonen Op basis van deze these ontstaat binnen de psychiatrie meer aandacht voor een andere wijze van wonen en leven dan in grootschalige woon- en verblijfsafdelingen. Binnen veel psychiatrische ziekenhuizen vindt een omslag van denken plaats. Op meerdere plekken worden voor de zogeheten chronische psychiatrische patiënten kleinschalige woonvoorzieningen ontwikkeld op of nabij het apz-terrein. Deze worden aangeduid met de term “beschut wonen”. De term beschermd wonen wordt gereserveerd voor kleinschalige woonvoorzieningen op afstand van het apz-terrein, midden in wijken en buurten. Bij “beschut wonen” gaat het niet alleen om het kleinschalig wonen, de gebouwde vorm, maar vooral ook om de inhoud van de zorg. De nadruk op behandeling (therapie) gericht op resocialisatie verschuift naar een vorm van begeleiding die uitgaat van langdurig verblijf, en zich richt op steunen, stimuleren, beschutten en leren wonen. Een ander kenmerk van beschut wonen is de scheiding tussen de woonvormen en ondersteunende voorzieningen zoals huisartsenzorg, verpleging, werkplekken en faciliteiten voor ontspanning. Doel van deze vormgeving van het beschut wonen is om de verblijfssituatie, die door Goffman wordt gezien als “totale institutie”, om te vormen naar een alledaagse leefsituatie. Beschut Wonen in Noordwijkerhout Een van de bekende initiatieven is het plan uit 1975 voor de wijk Beschut Wonen op de grens van het terrein van het psychiatrisch ziekenhuis St. Bavo en het dorp Noordwijkerhout. De wijk opende in 1981 en was het resultaat van een uniek proces. Al in de zeventiger jaren is de Visiecommissie van St. Bavo aan de slag gegaan om de visie op een meer maatschappelijke vormgeving van zorg en ondersteuning te vertalen naar een nieuwe voorziening op het apz terrein. In de tachtiger jaren is er op meerdere plekken sprake van vergelijkbare initiatieven. Bijvoorbeeld in Wolfheze en Castricum. De wijk Beschut Wonen in Noordwijkerhout omvat 41 woonhuizen. Er zijn 33 eenpersoonswoningen en 8 tweepersoonswoningen. Bewoners hebben ieder een eigen kamer en delen de woonkamer inclusief keuken en de sanitaire voorzieningen. Voor elk huis is een vaste begeleider beschikbaar. De wijk heeft een gezondheidscentrum, een prikpoli en wijkverpleging. Er is een wasserette, een eigen huishoudelijke dienst, een klussen- en een schoonmaakdienst. Verder zijn in de wijk een winkel, een café, werkplaats/hobbyruimte en een buurthuis aanwezig. Op loopafstand is een huisartsenpraktijk en een crisiscentrum. De paden en wegen in de wijk zijn zo aangelegd dat bewoners elkaar regelmatig tegenkomen. In de wijk bevindt zich ook een crèche voor kinderen van de medewerkers. . Van bevelshuishouding naar onderhandelingshuishouding Onderzoek naar de effectiviteit van beschut wonen onder de bewoners van deze wijk leidde tot een tweetal bevindingen.(Wennink, 1989) De verwachting was als eerste dat verlies van identiteit en terugtrekgedrag (door Goffman genoemd als effecten van hospitalisatie) verminderen zouden. Die verwachting werd bevestigd. Een tweede hypothese was dat de veranderende vorm van dagelijkse omgang met medebewoners zou leiden tot een toename van gebruik van psychofarmaca. Dit bleek niet het geval te zijn. Ook is onderzoek gedaan naar de motivatie en de manier van werken van de begeleiders in een beschutte woonvorm (Holman, 1986). Op basis van dit onderzoek werd vastgesteld dat begeleiding in beschut wonen in feite het werken in een onderhandelingshuishouding betreft. Dit staat tegenover de bevelshuishouding die toentertijd overwegend het begeleidingsmodel was binnen de behandelpsychiatrie. In de oude situatie van de bevelshuishouding werd alles door de instelling bepaald, zoals bijvoorbeeld de dag en het moment waarop een patiënt mocht douchen. In de onderhandelingshuishouding kiest een bewonder zelf dit moment. Zo nodig vindt daarbij afstemming plaats met medebewoners en/of begeleiding. Werken in een onderhandelingshuishouding doet een ander appèl op de begeleiding. In het onderzoek van Holman blijkt dat de begeleiders die in beschut wonen aan het werk gaan zeer gemotiveerd zijn voor deze wijze van begeleiding. Beschut wonen betreft in feite een vorm van vermaatschappelijking binnen een veilige en besloten omgeving. Het beschermd wonen daarentegen geeft bewoners een geheel andere context, namelijk die van een reguliere maatschappelijke omgeving. |
|
|
|