1801 - Verligting of verzwaring van straf bij dronkenschap? Vrije wil en aansprakelijkheid. 1842 - Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Sterke Drank. Drankbestrijding en reddingswerk.
1852 - Ramaer publiciteert over dronkenschap en krankzinnigheid. Psychiatrische comorbiteit en dubbele diagnose. 1881 - Invoering van de Drankwet. Openbare orde en criminaliteit. 1915 - Voorwaardelijke invrijheidsstelling en voorwaardelijke veroordeling. Reclassering van drankzuchtigen. 1916 - De Droge Kroeg in Groningen, Opvang voor (ex-)gebruikers. 1948 De AA begint een groep in Mederland Het belang van internationale uitwisseling 1949 - Disulfiram, eindelijk een werkzaam geneesmiddel. Medische hulpmiddelen. 1953 - Een landelijk dekkende organisatie voor verslavingszorg. Landelijke organisaties. 1960 - Jellinek gaat op zoek naar typen alcoholisten. Groepen gebruikers en verslaafden. 1970 - Popfestival in het Kralingse bos. Gebruik van psychoactieve stoffen. 1972 - Goedkope heroïne in Amsterdam. Drugshulpverlening. 1974 - Hans van Epen publiceert een standaardwerk. Modellen van verslaving. 1975 - Bob van Amerongen begint als preventiewerker. Preventie van misbruik en verslaving. 1977 - Heroïnegebruikers geven met de MDHG richting aan de hulp. Participatie van cliënten. 1982 - Motivatie kan zich ontwikkelen. Opkomst van psychologische interventies. 1982 - Hulp bij gokverslaving. Opkomst aandacht voor gedragsverslavingen. 1984 - Opbouw van Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS). Informatievoorziening. 1992 - Wim van den Brink benoemd als hoogleraar verslavingszorg. Wetenschappelijk onderzoek. 1995 - Drugsbeleid: continuïteit en verandering. Offensief tegen overlast. 1998 - ’Resultaten scoren’ gaat van start. Verbetering van de kwaliteit. 2007 - Opleiding tot verslavingsarts. Opleiden voor verslavingszorg. 2009 - HeroÏne wordt geregistreerd als geneesmiddel. Medische verstrekking heroïne. 2010 - Cliënten sluiten overeenkomst met bestuurders: Handvest van Maastricht. Maatschappelijk herstel. 2015 - Eerste symposium vanuit verslavingszorg over roken. Roken van sigaretten. 		Canon verslavingszorg
TOELICHTING
 
  homepage   volgende   laatste
Deze canon richt zich op de geschiedenis van de verslavingszorg in Nederland. De kennis daarvan is onder het publiek maar ook bij de mensen die er werken heel beperkt. Er is ook niet veel onderzoek naar gedaan zodat het aantal historische overzichten dun gezaaid is. In 25 vensters is geprobeerd de historische achtergronden van de verslavingszorg voor het voetlicht te brengen. Er valt veel meer over te zeggen, maar wellicht nodigt het jonge onderzoekers uit de archieven in te duiken, interviews te houden met ‘oude rotten’ in het vak en zo het historisch besef meer leven in te blazen. Het is een buitengewoon interessant thema, ik heb nog dagelijks plezier van het feit dat ik in 1995 mijn proefschrift over de geschiedenis van de drankbestrijding en alcoholhulpverlening in Nederland mocht verdedigen. Maar er zit veel meer in het vat.

De vensters zijn geordend volgens kenmerkende jaartallen, maar wie de vensters van achteren naar voren leest, mist geen essentiële informatie die aan het begin staat vermeld, en omgekeerd. Via hyperlinks zijn de vensters aan elkaar gekoppeld. De vensters laten zich dus lezen als verhalen op zichzelf. Voor degene die er al veel van af weet, of het deels zelf heeft meegemaakt, is het altijd onvoldoende. Wie nog niets weet krijgt in kort bestek veel informatie.

Alle vensters worden afgesloten met een paar referenties. Er is altijd veel meer te melden, maar het is een begin. In deze tijd verwachten we dat alle informatie beschikbaar is op internet, en wanneer dat niet het geval is ‘bestaat het niet’. Het streven is erop gericht zoveel mogelijk relevante informatie op internet beschikbaar te stellen. Toch blijft het nodig de moeite te nemen bibliotheken of archieven in te duiken. Daar vindt men echt veel meer.

Ik wil een paar aanvullende bronnen noemen die in deze canon niet zijn aangehaald omdat ze niet via een paar muisklikken gratis beschikbaar zijn. Maar voor een verdere studie naar de (recente) geschiedenis van de verslavingszorg zijn ze onmisbaar. Via de meeste bibliotheken in Nederland kunnen jaargangen worden opgevraagd:

  • De Wegwijzer. Tijdschrift voor de studie van het alcoholvraagstuk, 1898 - 1963. Voor wie wil begrijpen hoe de verslavingszorg zich in Nederland in de eerste helft van de 20e eeuw heeft ontwikkeld is dit maandblad van onschatbare waarde.
  • Feiten. Voorlichtingsblad over het alkohol- en drugsvraagstuk, 1977 - 1982. Uitgave van de Nationale Commissie tegen het Alcoholisme (en andere verslavingen).
  • Tijdschrift voor Alcohol, Drugs, en andere Psychotrope Stoffen, TADP, 1975 - 2005. Was tot begin van de jaren ’90 een belangrijk blad voor de verslavingszorg.
  • Handboek Verslaving. Hulpverlening, preventie en beleid, 1993 - 2004. Houten: BSL. Dit losbladig handboek bevat een schat aan gedegen artikelen.
  • Maandblad voor de Geestelijke volksgezondheid, MGv, 1946 - 2015. Dit maandblad was eens heel groot, maar is in het internettijdperk en ander leesgedrag helaas ter ziele gegaan.
  • Tijdschrift Verslaving. Dit blad bestaat sinds 2005, toegang is niet gratis (geldt niet voor studenten of medewerkers in de verslavingszorg):klik hier voor informatie.

Het initiatief om tot deze canon te komen is genomen door Don Olthof, die collegabestuurders van grote verslavingszorginstellingen enthousiast heeft gemaakt om bij te dragen aan de financiering van het project. Aan de totstandkoming van de vensters van deze canon hebben verschillende personen, die in het verleden ook een bijdrage hebben geleverd aan de verslavingszorg, als informant meegewerkt. De integrale tekst is kritisch doorgenomen door Wim van den Brink, Gerard Schippers, Wim Buisman, Cor de Jong en Dike van de Mheen. Heel veel dank daarvoor.

Jaap van der Stel




De Canon verslavingszorg werd mogelijk gemaakt dankzij de financiële steun van de volgende maatschappelijke aandeelhouders:

Antes, IrisZorg, Brijder/Parnassia, Novadic Kkentron, De Hoop GGZ, Jellinek/Arkin,Tactus, Victas/Arkin,Verslavingszorg Nederland-Noord en Emergis.

Publicatiedatum: 08-06-2016
Datum laatste wijziging :12-02-2024
Literatuur
 
  homepage   volgende   laatste